طبقه بندی فعالیت هایی حرکتی

کاردرمانی در کودکان اوتیسم

با فعالیت هایی طبقه بندی شده برای رشد مهارت‌‌‌‌های حرکتی

به منظور ایجاد یکپارچگی حسی

در کودکان دارای اختلالات تکاملی بویژه اتیسم

- راه رفتن‌‌‌‌های مختلف
همراه با کودک روی زمین‌‌‌‌های صاف، ناهموار، چمن ها، شیب ها، روی شن ها، زمین‌‌‌‌های نرم، روی یخ و برف و یا زمین‌‌‌‌های گلی به اشکال گوناگون، مانند راه رفتن آرام، دویدن، پریدن، لنگان لنگان راه رفتن، لی لی کردن، خزیدن و چهار دست و پا راه بروید. هم چنین کودک را ترغیب به راه رفتن سطوح مختلف، حصارها، پوشش ها، شکاف ها، حاشیه جداول و پیاده روها و یا روی یک خط مستقیم، پله ها و نردبام ها کنید.

تعقیب و گریز
همراه با کودک عملیات تعقیب و گریز را انجام دهید. یکی از شما دو نفر، دیگری را تعقیب کنید. زمانی که تعقیب شونده رو یک پا می‌ایستد و یا در یک جایگاه مخصوص قرار می‌گیرد، تعقیب کننده متوقف می‌شود. گاهی می‌توان موسیقی را همراه این حرکت کرد، به محض توقف موسیقی تعقیب شونده می‌ایستد و به محض شروع آن حرکت می‌کند.

- حرکات تقلیدی
همراه با کودک حرکات تقلیدی انجام دهید. می‌توانید به صورت مدل درآیید، حرکت‌‌‌‌های گوناگونی را انجام دهید و کودک را ترغیب به تقلید از خودتان کنید. شبیه یک کودک بخزید و یا چهار دست و پا راه بروید و یا مانند پیرزن و پیرمرد و یا یک فرد معلول راه بروید. هم چنین می‌توانید حرکات تقلیدی از حیوانات مختلف که کودک‌ آنها را می‌شناسد به نمایش بگذارید. شکل انواع نشستن ها مانند دو زانو و یا چهار زانو زدن، ایستادن، گشاد نشستن و نظیر آن را انجام دهید و از کودک بخواهید‌ آنها را انجام دهد. فعالیت‌‌‌‌های دیگری مانند سوار قایق شدن و پارو زدن، پرواز پرنده ها، و حرکت‌‌‌‌های حیوان ها را نیز می‌توان انجام داد و از آن تقلید کرد.

- بازی پل و تونل
ابتدا در مورد تونل ها، پل ها و کارشان با کودک صحبت کنید. خودتان را به شکل پل درآورید و از کودک بخواهید از روی شما عبور کند. هم چنین از او بخواهید از زیر شما که تونل شده اید رد شود. حالا از او بخواهید پل و تونل شود، تا شما بتوانید ماشینی را از زیر و یا روی از عبور دهید. این فعالیت را می‌توانید به یک فعالیت جذاب تبدیل کنید.
- عبور از مانع
در بیرون از فضای خانه، داخل باغ یا حیاط، و به کمک برخی از وسایل مستعمل خانه، در سر راه کودک موانعی ایجاد کنید. به او کمک کنید تا از موانع بالا برود، داخل‌ آنها برود، از رویشان بپرد و یا‌ آنها را دور بزند. می‌توانید از طناب ها و نردبام ها نیز استفاده کنید. زمانی که کودک به خوبی با نحوه بازی آشنا شد، می‌تواند به صورت عقب عقب از موانع عبور کند.

- غلت خوردن در سراشیبی

در پارک، سراشیبی سرسبزی را پیدا کنید و اطمینان حاصل کنید هیچ شیئی تیزی در آنجا وجود ندارد. این کار را می‌توان در سراشیبی پوشیده از برف نیز انجام داد. به بالای سراشیبی بروید، هم شما و هم کودک به موازات سراشیبی با دست ها و پا‌‌‌‌های کشیده دراز بکشید و به آرامی بغلتید و مانند وردنه از سراشیبی به پائین قل بخورید.
- رول سوسیس

این فعالیت برای کودکانی که علاقه به فشار‌‌‌‌های عمیق دارند، و یا گاهی سر می‌کوبند و آسیب به خودشان می‌زنند مناسب است. پتویی را روی زمین پهن کنید و کمک کنید تا کودک روی آن دراز بکشد. سر کودک بیرون از پتو باشد. پتو را دور کودک بپیچید و مانند رول سوسیس او را غلط دهید. سپس بگویید حالا باید سوسیس را خرد کنیم. حرکاتی شبیه خرد کردن را روی او انجام دهید. پتو را کمی محکم تر بپیچید و بگویید حالا سوسیس را لای نام می‌گذاریم و می‌خوریم.

بینایی
هدف از این بخش روش فائق آمدن بر محرک هی آزار دهنده ای است کودک بتواند به طیفی از رنگ ها و مواد گوناگون نگاه کنید.
تغییرات معمولی در نور و یا رنگ ها و محرک‌‌‌‌های بینایی را تحمل کند.
تجارب بینایی خود را بسط دهد.
به طور صحیح محرک‌‌‌‌های بینایی خاصی را در میان سایر محرک ها نشان دهد.
بتواند از روش‌‌‌‌های فائق آمدن بر محرک‌‌‌‌های آزار دهنده استفاده    لغات در حوزه بینایی:
نگاه، درخشان، تیره، نور، روشن،
خاموش
لغات عمومی:
آخ، بس، بیشتر    به جای دیگری نگاه کند
چشم هایش را بپوشاند
با چشم نیمه باز نگاه کند
از عینک آفتابی استفاده کند
در جایی که امکان دارد محرک را خاموش کند



فعالیت ها برای رشد مهارت‌‌‌‌های بینایی

- جایگیری در هدف یا نشانه گیری
جایگاه هایی چون نقطه ای روی دیوار، سوراخی روی زمین یا سبد و دروازه ای را به عنوان هدف برگزینید. ضمن ترغیب کودک، به او کمک کنید تا توپ ها، تیله ها و یا تیر‌‌‌‌های پلاستیکی را در هدف بیندازد. روی هر بطری یک عدد توپ بگذارید. به کودک یک هفت تیر آب پاش بدهید و از او بخواهید در فاصله 50- 40 سانتی متری بایستد و با اشاره شما به طرف توپ ها شلیک کند.
- ترسیم و نقاشی
در یکی از روزها که همراه کودک به پارک، ساحل و یا استخر می‌روید بازی هایی را ترتیب دهید. کودک را ترغیب کنید با چوب و یا شاخه ای خشک تصاویر مختلفی را روی شن و ماسه رسم کند. برگ هایی را در اندازه‌‌‌‌های مختلف جمع کرده،‌ آنها را روی مقوا یا کاغذ قرار دهد و اطراف آن را با مداد یا ماژیک ترسیم کند و داخل آن را رنگ کند. هم چنین او را تشویق به کپی از نقاشی‌‌‌‌های مختلف کنید.
- کار با خلال دندان
کاغذی را روی زمین پهن کنید و چسب و خلال دندان را در اختیار کودک قرار دهید. کودک خلال دندان ها را بر می‌دارد و‌ آنها را روی کاغذ می‌پسباند و شکلی شبیه نقشه به وجود می‌آورد. ترسیم نقشه یک جاده برای شروع فکر خوبی است.

- جای پای
با کفش یا پای برهنه و یا قدم‌‌‌‌های کوچک، روی شن و یا ماسه راه بروید. از کودک بخواهید پشت سر شما راه برود و پایش را جای پای شما بگذارد.
- پازل
پازل هایی با تصاویر مورد علاقه کودک تهیه کرده و به او کمک کنید قطعات پازل را سر جایش بگذارد.

- نورها
در شب ها همراه با کودک لامپ هایی را با میزان نور و رنگ متفاوت، برای مثال مهتابی، چراغ خواب، آباژور، چراغ قوه ها در نور‌‌‌‌های مختلف و لوسترها روشن کنید. توجه کودک را به تفاوت رنگ و نور‌ آنها جلب کنید.
کودک در حال تمیز نورها و رنگ‌‌‌‌های مختلف
- تلویزیون و کامپیوتر
فیلم‌‌‌‌های جذاب و مورد علاقه کودک که توجه او را به خود جلب می‌کند را برایش به نمایش بگذارید. بهتر است فیلم هایی باشد که نگاه کودک را پیوسته به دنبال خود داشته باشد. بازی‌‌‌‌های کامپیوتری را برای کودک به نمایش بگذارید که در‌ آنها فعالیت جستجو، پیگیری، تعقیب و کنکاش وجود دارد.

- کتاب‌‌‌‌های تصویری
از کتاب‌‌‌‌های دارای تصاویر زیبا که بیانگر داستان‌‌‌‌های کوتاه و جذاب می‌باشند استفاده کنید. کودک را ترغیب به نگاه کردن به تصاویر و تعقیب موضوع داستان نمایید.
- تصویر سازی
این فعالیت برای کودکانی که ارتباط چشمی کمتری برقرار می‌کنند و یا کمتر به صورت آدم ها نگاه می‌کنند مناسب است. عکس هایی از اعضاء خانواده، نزدیکان، همکلاسی ها و دوستانی که کودک‌ آنها را می‌شناسد آماده کنید. ابتدا عکس ها را به او نشان دهید در مورد‌ آنها و شکل صورتشان، رنگ چشم و موی‌ آنها با او صحبت کنید. سپس اجزاء صورت هر یک را قیچی کرده و به پشت آن سنجاق بزنید. کودک را تشویق به کنار هم گذاشتن دوباره اجزاء هر صورت کنید. در شرایط دشوارتر اجزاء مربوط به صورت دو نفر را با هم ترکیب کنید و کمک کنید تا کودک دوباره‌ آنها را کنار یکدیگر بگذارید.
- پیدا کردن شیئ گم شده

تعدادی از اشیاء و وسایل مورد علاقه کودک (در ابتدا) را روی یک سینی بگذارید. ابتدا با دو شیئ شروع کنید، و به تدریج بر آن بیفزایید.‌ آنها را با یک دستمال بپوشانید و از کودک بخواهید تا چشمش را ببندد. یکی از اشیاء را بردارید و از او بپرسید کدامیک از اشیاء روی سینی نیست. در صورت تشخیص صحیح، آن شیء را می‌توانید به عنوان جایزه به کودک بدهید.

- بازی با نورها
همراه با کودک زیر یک پتو بروید و چراغ قوه ای را روشن و خاموش کنید. اجازه بدهید او نیز این کار را انجام دهد. هم چنین می‌توانید چراغ‌‌‌‌های منزل را خاموش کنید و نور چراغ قوه را روی اشیاء مختلف بتابانید. با انداختن پتو روی میز، تونل تاریکی را درست کنید و کودک را تشویق به رفتن از داخل تونل کنید. آینه ای را به کودک بدهید و نوری را روی آن منعکس کنید و از او بخواهید آینه را به آرامی حرکت دهد و حرکت نور ایجاد شده روی اشیاء را تعقیب کند.
رفتن کودک از داخل تونل و تمیز نورها

- تعقیب اشیاء در فضا

حباب هایی را در فضا ایجاد کنید و اجازه بدهید کودک با ضربه زدن‌ آنها را بترکاند. به حرکت پرها، قاصدک ها و بادبادک ها نگاه کنید. در یک روز تعطیل بادبادک هایی که رنگ‌‌‌‌های مختلف درست کنید و در مکانی نسبتاً مرتفع آن را به فضا پرتاب کنید. همراه با کودک حرکت بادبادک ها را تعقیب کنید.



کمک به کودک با مهارت‌‌‌‌های حرکتی درشت ضعیف
- تعادل : راه رفتن در میان خطوط، راه رفتن روی نیمکت ها، رقصیدن، روی یک پا ایستادن، گام برداشتن روی میله ها، پریدن و رقصیدن در داخل حلقه‌‌‌‌های پلاستیکی در فواصل مختلف و حفظ تعادل بخش‌‌‌‌های مختلف بدن.
- کنترل حرکت: حرکت در ارتفاعات با سرعت‌‌‌‌های متفاوت، ایستادن و شروع کردن، چرخیدن، حرکت کردن و به طرف چپ و راست رفتن.
- انعطاف عضلانی : پله رفتن، حرکات گربه، پرش با حالت دولا.
- برنامه ریزی حرکتی : مسابقات موانع، حرکات مارپیچ اطراف بولینگ، بالا رفتن از نردبان و پله ها.
- حافظه حرکتی : پیروی کردن از راهنما، تماشا کردن و تقلید کردن ترتیب مراحل حرکت.
- تصویر بدن یا آگاهی از بدن : یادگیری نام بردن و تشخیص قسمت‌‌‌‌های بدن، بازی «هات داگ» (چرخاندن کودک در داخل پتو، لمس کردن او و نام بردن قسمت‌‌‌‌های بدن)، چرخاندن توپ در قسمت‌‌‌‌های مختلف بدن و درخواست از کودک رای شناسایی آن قسمت.
- هماهنگی : انداختن کاغذ یا توپ نرم در داخل یک سبد از فواصل مختلف، چرخاندن، تعقیب کردن و گرفتن توپ ها، پرتاب کردن توپ ها، ضربه زدن به توپ ها، مهارت‌‌‌‌های مربوط به توپ بازی، انداختن و غلطاندن توپ ها به سمت هدف‌‌‌‌های مورد نظر.
- مطمئن شوید که تکلیف دشوار نیست یا مراحل انجام آن طولانی نیست.
- اسم بخش‌‌‌‌های مختلف بدن از قبیل مچ دست، انگشت، زانو، شانه، مچ پا، انگشتان پا، و حرکاتی از قبیل کشش عضلات، ردیابی، چرخیدن، شروع کردن، پیچ خوردگی، رسیدن به چپ و راست، روی یک پا پریدن، جست و خیز کردن، دولا شدن، خم شدن را یاد بدهید. سپس این زبان محاوره ای را برای کنترل حرکات به کار ببرید.
- از توپ‌‌‌‌های دسته دار در مراحل نخست استفاده کنید، زیرا گرفتن‌ آنها آسان است.
- از توپ‌‌‌‌های زبر و دستکش‌‌‌‌های دارای لایه نوار چسب استفاده کنید.

کمک به کودک با مهارت‌‌‌‌های حرکتی ظریف ضعیف
-    با چوب کبریت ها بازی کند و‌ آنها را بردارند.
-    سکه ها را بچرخانند.
-    الگوها را بر روی تخته ها کپی کنند و الگو‌‌‌‌های جدید خلق کنند.
-    اسباب بازی ها را بر اساس الگو بسازند.
-    از روی الگو برش دهند.
-    از میخ لباس در لبه‌‌‌‌های کاغذ، اطراف قوطی و ساختن قطاری از میخ ها استفاده کنند.
-    با شن و آب و ریختن‌ آنها بر روی زمین بازی کنند.
-    بازی راه بردن انگشت را انجام دهند. بدین صورت که دست ها شبیه عنکبوت شود، در عرض سطوح حرکت کند و از تمام انگشتان استفاده شود.
-    هماهنگی انگشتان : از اشعار و نورا‌‌‌‌های صوتی استفاده کنید. هدف، پاسخ صحیح کودک با حرکات مستقل انگشت و حلقه کردن و راست کردن انگشتان است.

-    عروسک انگشتی : انگشت ها را (به صورت یکی یکی و یا با هم) باز کرده و مجدداً به هم نزدیک کنند. همچنین‌ آنها را به طرف پائین حلقه کنند و هر انگشت را به طور مستقل بلند کنند.
-    ضربه زدن با انگشت: به ابزار موسیقی ضربه بزنند و از ضربه زدن آهنگین تقلید کنند.
-    نواختن پیانو: در سطوح مختلف و با استفاده از ابزار‌‌‌‌های مختلف پیانو بنوازند.

-    لمس کردن و حرکت کردن: هر دو دست بر روی میز حلقه شود. فرد بزرگسال یکی از انگشتان کودک را لمس کند، کودک همان انگشت را به طرف دست دیگر حرکت دهد. کودک تلاس کند که دستان خود را حلقه کند، سپس فرد بزرگسال دستی که پشت کودک قرار دارد را لمس کند.
-    لمس کردن شست : هر انگشت را به نوبت با شست لمس کنند. این کار را برای انگشتان هر دو دست به صورت تک تک و به صورت با هم انجام دهند.
بریدن
-    مطمئن شود که قیچی ها سالم هستند و برای بریدن به اندازه کافی تیز می‌باشند.
-    قبل از استفاده از مواد نازک، از کاغذ ضخیم استفاده کنید.
-    یک کارت را می‌توان در پشت کاغذ چسباند و به عنوان راهنمای قیچی کردن بکار برد.
-    تکالیف را مرحله بندی کنید. برای مثال برش دادن حاشیه، برش دادن مابین خطوط (فاصله ها را کاهش دهید)، دنبال کردن یک خط، سپس به سمت چپ و راست.

تهیه وتنظیم
کاردرمانگر :محمد مهدی خاتمی

بخش پنجم بازی‌‌‌‌های حسی حرکتی بزودی....

گالری تصاویر

تصاویر
بیشتر