اختلال یکپارچگی حسی چیست؟

یکپارچگی حسی چیست؟

یکپارچگی حسی، توانایی کودک در احساس، درک و سازمان‌دهی اطلاعات حسی از محیط و بدن است. اساساً یکپارچگی حسی تمام درون‌دادهای حسی فرد را طبقه‌بندی کرده و نظم می‌دهد و در نهایت عملکرد مغزی فرد را یکپارچه می‌کند. وقتی عملکردهای فرد متعادل هستند، حرکات بدن یکپارچه بوده و یادگیری به آسانی صورت گرفته و در نتیجه رفتار مناسب و طبیعی است. یکپارچگی حسی در رشد، یادگیری و احساسات کودک بروز پیدا می‌کند. بین یکپارچگی حسی و رشد عاطفی و اجتماعی کودک ارتباط وجود دارد.
تاریخچه یکپارچگی حسی
در حدود سی و پنج سال قبل جین آیرز، یک کاردرمانگر که با کودکان و بزرگ‌سالان مبتلا به آسیب‌های نورولوژیک کار می‌کرد، پی برد که بعضی از مراجعین بدون هیچ آسیب فیزیکی مشخص، مشکلاتی در توجه و یادگیری دارند که تمام جنبه‌های زندگی آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد (مدرسه، جامعه، انه). دکتر آیرز تلاش‌های خود را متوجه کودکانی با مشکلات یادگیری ادراکی و رفتاری کرد که دلیل آن را نمی‌توان به علل شناخته شده نسبت داد. وی معتقد بود که با شناخت فرایندهای حسی مغز می‌توان علت را جستجو کرد. دکتر آیرز معتقد بود که یکپارچگی حسی در اغلب افراد به صورت اتوماتیک انجام می‌شود. مفهوم یکپارچگی حسی، مسیر جدیدی را به سمت یادگیری و رفتار باز می‌کند، در حالی که بیشتر مردم مغز را هدایت کننده‌ی اصلی فعالیت جسم و ذهن می‌دانند.
دکتر جین آیرز در کتاب خود «یکپارچگی حسی و کودک» سیستم عصبی را به عنوان یک شبکه در هم تنیده از سلول‌های عصبی توصیف می‌کنند که در کل بدن پخش شده‌اند. مغز و نخاع سیستم عصبی مرکزی را تشکیل می‌دهند. اساساً سیستم عصبی مرکزی مسؤول دریافت حس از بیرون و درون بدن، ارسال پیام به مغز، سازمان‌دهی و پردازش آن است. بنابر این بر اساس نظر آیرز، یکپارچگی حسی، سازمان‌دهی حس برای استفاده است. حس‌های ما اطلاعاتی درباره شرایط فیزیکی بدن و محیط پیرامون به ما می‌دهد. همان‌طور که جویبارها به رود جاری می‌شود، حس‌ها هم به مغز جاری می‌شوند. مقادیر بی‌شماری از اطلاعات حسی هر لحظه وارد مغز می‌شوند. مغز آن‌ها را موضع‌یابی، منظم و مرتب می‌کند، شبیه یک افسر پلیس که اتومبیل‌های در حال حرکت را هدایت می‌کند. زمانی که حس‌ها به شیوه یکپارچه و سازمان‌دهی شده جریان پیدا می‌کنند، مغز می‌تواند از آن‌ها برای شکل‌دهی، درک، رفتار و یادگیری استفاده کند. جریان اطلاعات سازمان‌دهی نشده به مانند فشار ترافیکی نامنظم خواهد بود.

یکپارچگی حسی حرکتی :

جین آیرز تئوری یکپارچگی حسی را برای شرح بهتر ارتباط بین رفتار و عملکرد عصبی، بویژه فرایند حسی و تلفیقی گسترش داد. هدف وی از رواج این تئوری توصیف و پیش بینی روابط ویژه میان عملکرد عصبی،رفتار حسی حرکتی و یادگیری آکادمیک قبلی بود .در ابتدا یکپارچگی حسی را توانائی سازماندهی اطلاعات حسی برای ما تعریف کرده، و در سال 1989 به طور دقیقتری بیان کرده که یکپارچگی حسی روشی نورولوژیک است که حس قسمتی از بدن و محیط فرد را سازمان داده و آنرا برای استفاده بدن به طور موثر در محیط ممکن می‌سازد. تئوری یکپارچگی حسی برای توضیح یک رابطه قابل ملاحظه بیننقص در تفسیر اصلاعات حسی از بدن و محیط و همچنین نقص در یادگیری آکادمیک یا نوروموتور، در تعدادی از افراد که اختالالت یادگیری داشتند رواج یافت. آیرز در سال 1989 کلمه " "LEARNING را به معانی وسیعی به کار برد که هم شامل یادگیری آکادمیک و هم شامل مفاهیم اصلاعاتی و نیز تغییرات رفتاری در رفتارهای حرکتی تطبیقی بود. بنابراین زمانی که این سیستم سالم باشد CNS می‌داند که چه زمانی به چه محرکی توجه کند و چه زمانی به چه محرکی توجه نکند و پاسخی ندهد. فشار و کشش مفاصل، باعث بهبود ثبت حسی در کودکان می‌گردد.

نظریات و تجربیات مختفی در زمینه یکپارچگی حسی وجود دارد که بیان‌گر چندین اصل مشترک و مهم در این حوزه است:

• درونداد حسی رفتار سازشی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این رفتار سازشی ممکن است رفتارهای دیگری بر اساس دروندادهای حسی ایجاد کنند. به عنوان مثال کودکی که در حال یادگیری شنا است، با گذشت زمان یاد می‌گیرد که با شدت بیشتری پاهایش را حرکت دهد و به دنبال آن مهارتش در شنا بالا می‌رود و او شروع به کسب تجربه‌های دیگر از درونداد حسی می‌کند.


پردازش حسی

حال به مثال دیگری توجه کنید، همان اتفاق برای مارکو در کلاس ششم اتفاق می‌افتد (ثبت حسی). حالا مارکو باید معلوم کند که این حس از کجا آمد؟ (سوگرایی) و نوع آن را تعیین کنند. ضربه آرام یا ضربه محکم ... (تفسیر). مارکو آن را به صورت یک ضربه محکم به پشت دریافت می‌کند و فوراً می‌چرخد در حالی که دستش را در هوا مشت کرده است (سازمان‌دهی واکنش). مارکو با صدای بلند و حالت عصبانیت فریاد می‌زند که چه کسی به پشت او ضربه زد (اجرای واکنش). اگر شما اهمیت پردازش حسی را در نظر نگیرید این رفتار را چگونه تفسیر می‌کنید؟

سیستم‌های حسی

با این همه برخی افراد با این سیستم‌های حسی ناآشنا هستند، حواس لامسه، وستیبولار ون عمقی از جمله حواس بسیار مهم در بدن می‌باشند که علاوه بر این که مهم است به خوبی کار کنند، باید با هم نیز هماهنگ باشند. اگر سیستم وستیبولار، لامسه و عمقی عملکرد کافی نداشته باشند (جدا یا با هم) کودک نمی‌تواند با خود، دیگران و محیط به طور موفقیت‌آمیزی تعامل کند.

سیستم لامسه

سیستم لامسه حس ما از لمس است و به ما امکان حس کردن سرما و گرما، تیزی و کندی، زبری و نرمی را می‌دهد. این سیستم به ما اجازه می‌دهد که اشیا را با لمس بیابیم (تفاوت بین آن‌ها را تشخیص دهی). این اطلاعات شامل لمس سبک، درد و فشار است. برای درک بهتر این حس دست خود را جلو بیاورید و در حالی که کف دست رو به زمین است، پشت دست را قلقلک دهید. برای بیشتر افراد کف دست از حساسیت بیشتری برخوردار است.

سیستم وستیبولار

سیستم حس عمقی

توالی‌های رشدی بر اساس سیستم یکپارچگی حسی

اختلال عملکرد حسی چیست؟

• مشکلات رفتاری

حساسیت بیش از حد به لمس، حرکت، صدا و نور

حساسیت بسیار کم به لمس، حرکت، صدا و نور