کاردرمانی کودکان

کار کودک بازی کردن و یاد گرفتن است. بعضی از بچه ها در بازی کردن و یادگیری مشکلاتی دارند، شاید این مشکلات به بیماری هایی مربوط شود که با آن به دنیا آمده اند، شاید هم صدمه یا تفاوت های ساده ای در سبک یادگیری و نیازهایشان باشد. چنانچه بازی و توانایی یادگیری کودک تحت الشعاع قرار بگیرد، در آن صورت استقلال، سلامتی و احساسی که نسبت به خود دارند نیز تحت تأثیر قرار میگیرد. کاردرمانگر کودکان میتواند به آنها کمک کند تا زندگی مستقل تری داشته و در بازی و یادگیری توانایی های بیشتری کسب کنند.ما می‌توانیم به ارزیابی مهارت های یک کودک از نظر فعالیت ها، عملکرد تحصیلی، و وظایفی که در زندگی روزمره انجام می‌دهد کمک کنیم. یک کاردرمانگر علاوه بر عملکرد فیزیکی کودک می‌تواند به عوامل اجتماعی، روانی، و محیطی تأثیرگذار بر کودک نیز رسیدگی کند.

کاردرمانگر می‌تواند برای کمک به ارتقاء مهارت های ضروری کودکان در زندگی روزمره نظیر بازی کردن، لباس پوشیدن، و نوشتن، با کودکان تمام رده های سنی و خانواده هایشان کار کند. افزون بر این، کاردرمانی به ایجاد تغییراتی در محیط کودک نظیر محیط منزل یا مدرسه برای کمک به استقلال بیشتر کودک نیز اطلاق می‌شود.
در کاردرمانی کودکان، هدفمان این است که اجازه دهیم بچه ها، کودکان، و نوجوانان ما در انجام امور و تکالیف روزمزه خود به استقلال بیشتری دست یابند، کارهایی چون:

►مهارت های حرکتی ظریف

هماهنگ کردن عضلات کوچک مثل عضلات دست (معمولاً درهماهنگی با چشم ها) به منظور توانمند شدن کودک در نگه داشتن، جستجو، و جابجا کردن اسباب بازی ها و ابزارهایی چون مداد و بشقاب. معمولاً مهارت های حرکتی ظریف در فعالیتهایی نظیر نوشتن، لباس پوشیدن، غذا خوردن، و کار با قیچی بکار می‌آیند.

►مهارت های حرکتی درشت

عضلات بزرگ بدن را درگیر می‌کنند، این مهارت ها برای حرکات بدنی درشت مهم هستند، حرکاتی چون نشستن، راه رفتن، پریدن، و انداختن توپ.

►کار با ابزار

شامل کار با اشیائی است که در دست گرفته می‌شوند، مثل کارد و چنگال یا مداد برای بازی، مراقبت از خود، و مهارت های نوشتاری (دستخط).

►دست خط

یک کودک برای نوشتن باید دارای مهارت های کافی چابکی دست، هماهنگی در حرکات ظریف، و مهارت های حرکتی دیداری باشد. در این رابطه مواردی چون نامه نویسی، تندنویسی، خوانایی، گرفتن مداد، کاهش درد و یا خستگی مورد توجه خواهند بود.

►آمادگی سر میزی و در کلاس

معمولاً اینگونه فعالیت ها شامل ملزومات دوران مهد کودک هستند. مثل نقاشی کردن، بریدن، رفتار مربوط به تکلیف کلاسی، تکمیل تکلیف، پیروی از آموزش ها و دستورات، و مهارت های هنری.

►مهارت های مراقبت از خویشتن

شامل مهارت هایی مثل استفاده از کارد و چنگال، بستن بند کفش، بستن تکمه ها، لباس پوشیدن، و دستشویی رفتن.

►مهارت های بازی

مهارت هایی هستند که در بازی های روزمرّه استفاده میشوند، مثل بندکشی و کار با پازل، و همینطور نیازهای تخیّلی، اجتماعی، و ارتباطی.

►ادراک دیداری

درک چیزی که دیده می‌شود. ادراک دیداری مهارت بسیار مهمی در انجام بسیاری از فعالیّت هاست، فعالیتهایی چون خواندن داستان، کامل کردن پازل، شناخت حروف و اعداد، کپی کردن و نوشتن.

►پردازش های حسی

راه و روش بدن در پردازش اطّلاعات دریافتی از محیط اطراف و نحوة پاسخ بدان. ممکن است بچّه ها نسبت به بعضی از احساسات مثل صداهای بلند یا اقلام خاصّی از البسه حساسیّت بیش یا کمتر از حدّ داشته باشند؛ رفتارهایی که بدنبال احساسات می‌آیند مثل جویدن چیزها یا لذّت بردن از چرخیدن مکرّر، و دشواری حفظ حالت آرام.

چرا کاردرمانی برای کودکان اوتیسم (ASD) مهم است؟

کودکان مبتلا به اوتیسم و کمبود توجه بیش فعالی (ADHD) نسبت به همسالان و کودکانی با دیگر نیازهای آموزشی خاصّ (SEN)، الگوهای پردازش حسی بسیار متفاوتی را نشان می‌دهند.تخمین زده شده که 60 الی 70 درصد کودکان مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم (ASD) دچار اختلال در پردازش/ تنظیم حسی هستند (آدامسون، 2006). مطالعات نشان داده اند که اشخاص مبتلا به اوتیسم در یکپارچگی حسی اطّلاعاتی که بواسطة حواسّ 5 گانه بدست می‌آورند کندتر عمل کرده و این امر سرعت پردازش حسی آنها را بسیار کاهش می‌دهد. شاید همین مسئله توضیح دهد که چرا کودکان مبتلا به ASD غالباً دچاربهم ریختگی احوالات می‌شوند. کودکان دارای اوتیسم فاقد فیلترهای مناسبی جهت فیلترشدن اطّلاعات نامرتبط بوده و همین مسئله باعث حالات بهم ریختگی درآنها می‌شود، چرا که هر ورودی بدون فیلتر درست به بقیّة اطّلاعات اضافه می‌شود. بعنوان مثال، ممکن است این کودکان در حالیکه هنوز مشغول پردازش سر و صداهای قبلی در راهرو هستند، با اطّلاعات جدیدی که از معلّم و همکلاسی هایشان در کلاس می‌شنوند هم سر و کار داشته باشند. مثلاً، یکی از دانش آموزان اخیراً به من گفت: من نمی‌توانم به خواندن ادامه دهم، چون که چشمهایم دیگر چیزی نمی‌بیند.

اضافه بار حسی خود را به شکل های گوناگونی نشان می‌دهد، مثل رفتارهای چالشی، انصراف، و بالکل خاموش شدن (اصلاً حرف نزدن).
امّا می‌توان به کمک راهکارهای ساده ای در منزل یا کلاس، فیلترهای حسی را اغلب بهمان صورتی که مورد نیاز این دانش آموزان است به برنامة درمانی اضافه کرد. کلید این مداخله در دست کاردرمانگران است. اجرای مداخلات و فیلترهای مناسب برای تک تک سیستم های حسی کمک می‌کند تا سیستم عصبی کودک سازمان یافته تر/ منظّم تر عمل کرده، و طبیعتاً این قضیّه به توجه و عملکرد کودک نیز کمک خواهد کرد.

کاردرمانی در اوتیسم (اتیسم) چگونه انجام میشود؟

هدف متخصص کاردرمانی، ترویج، حفظ، و ارتقاء مهارت های مورد نیاز دانش آموزان در جهت کاربردی کردن آنها در محیط مدرسه و بیرون از آن است. مشارکت فعّال در زندگی باعث ترقّی در:
یادگیری،عزّت نفس، اعتماد به نفس،استقلال، وتعاملات اجتماع یمیشود.کاردرمانگران برای برنامه ریزی از یک رویکرد همه جانبه استفاده میکنند. آنها در این مسیر به توانایی های جسمی، اجتماعی، عاطفی، حسی، شناختی، و نیازهای دانش آموزان توجه می‌کنند.در خصوص اوتیسم، کاردرمانگر روی توسعه مهارتهای نوشتن (دست خط)، مهارتهای حرکتی ظریف، و مهارتهای زندگی روزمرّه کار میکند. با این حال، مهمترین نقش وی ارزیابی و هدفگذاری روی اختلالات پردازش حسی کودک است. این امر به از میان برداشتن موانع یادگیری و دستیابی دانش آموزان به آرامش و تمرکز بیشتر کمک می‌کند.

کاردرمانگرانی که با کودکان دچار اختلالات پردازش حسی سر و کار دارند، دورهای تخصصی آموزش یکپارچگی حسی را گذرانده اند(حضور اینجانب در2 ورکشاپ یکپارچگی حسی).درمان یکپارچگی حسی مبتنی بر این فرض است که محیط یا باعث تحریک بیش از حدّ و یا کمتر از حد کودک میشود. بنابراین هدف از درمان یکپارچگی حسی، افزایش توانایی مغز در پردازش اطّلاعت حسی است، بگونهای که کودک بتواند عملکرد بهتری در امور و فعالیتهای روزمرّة خود داشته باشد.متخصص کاردرمانی  اغلب برای کودکان یک برنامة روزانه(آموزشی)/  تغییر سبک زندگی حسی تجویز می‌کنند.

منظور ازبرنامه روزانه(آموزشی) و تغییر سبک زندگی حسی چیست؟

اکثر ما بطور ناخودآگاه یاد می‌گیریم اطّلاعات بدست آمده از حواسمان (بینایی، شنوایی، بویایی، لامسه، چشایی، تعادل، موقعیّت بدن در فضا) را با هم تلفیق کنیم، تا از این طریق محیط اطرافمان را درک کنیم. هر کودکی واجد یکسری نیازهای حسی مخصوص به خود بوده و این نیازها بسته به حالت، محیط، و مداخلة درمانی تغییر خواهند کرد.
منظور از برنامة روزانه/ سبک زندگی حسی، یک برنامة فعالیّت روزانه است که با هدف خاصّی طراحی شده است. هدف این برنامه این است که در لحظات بیداری کودک فعالیتهای حسی را در او تحریک کند تا توجه و تمرکزش را بالا برده و یقین گردد که کودک در تمام طول روز احساس کاملاً درستی (منظّم) دارد. درست همانگونه که بدن نیاز دارد وعده های غذایی بطور مساوی در تمام طول روز پخش شود، همن قدر هم به فعالیتهایی احتیاج دارد که بتواند انگیختگی اش را در سطح مطلوب و بهینه ای نگه دارد.
برنامه روزانه/ سبک زندگی حسی باعث می‌شود تا دستگاه عصبی کودک احساس سازمان یافته تری داشته و بدین ترتیب به توجه و عملکرد کودک کمک می‌نماید. یک کاردرمانگر واجد صلاحیّت می‌تواند از مهارتهای ارزیابی و آموزش های پیشرفتة خود استفاده کند تا برنامة حسی مؤثّری را در راستای اجرای تمام و کمال برنامة روزانة دانش آموز ترتیب دهد.

هدف برنامة روزانه/ سبک زندگی حسی رسیدگی به چه مسائل و مشکلاتی است؟

اثرات یک برنامة حسی فوری واضافی خواهد بود:
این برنامه ها بمرور زمان به بازسازی دستگاه عصبی دانش آموز کمک می‌کنند، طوری که قدرت تحمّل او را در برابر احساسات و موقعیّت هایی که برایش چالش آفرین بوده یا موجب حواسپرتی او می‌شدند بالا می‌برد، به دانش آموز کمک می‌کند هوشیاری خود را تنظیم و فراخنای توجهش را افزایش دهد رفتارهای هیجان طلبی و هیجان گریزی را محدود کرده و استرس مقابله با انتقال ها را کمتر می‌کند.این برنامه به کودک کمک می‌کند بجای آنکه حواسش پرت محرّک های بیرونی نظیر چسباندن برچسب پیراهن بر روی گردن یا بوییدن کرم روی دست، یا سر و صدای بیرون شود، روی تکلیفش تمرکز داشته باشد.پردازش اطّلاعات دریافت شده از طریق حواس و عمل بر اساس آنها برای فرد مبتلا به اختلال پردازش حسی کار دشواریست، مسئله ای که فرد را در انجام وظایف روزمرّه به مشکل انداخته و در صورت عدم درمان مقتضی باعث بروز مشکلات دیگری مثل اشکال در هماهنگی های حرکتی، معضلات رفتاری، اضطراب، افسردگی، ناکارآمدی تحصیلی، و مشکلاتی از این قبیل خواهد شد.اختلالات پردازش حسی در غیاب اوتیسم نیز ممکن است وجود داشته باشند.

مدارهای حسی

توصیة اغلب کاردرمانگران این است که شروع روز با یک مدار حسی باشد: منظور از مدار حسی یک برنامة فعالیّت حسی- حرکتی است که بچّه ها را آمادة یادگیری می‌کند. مدارهای حسی مجموعه حرکاتی هستند که مختصّ بیدارسازی تمام حواسّ طرّاحی شده اند. این روش، روش فوق العاده  ای برای پرانرژی کردن یا آرام کردن کودکان در آن روز است. در هر جلسه این موارد انجام می‌شود:

• فعالیتهای هوشیارکننده (چرخیدن، ورجه ورجه کردن، جهیدن، پریدن) تا دستگاه عصبی مرکزی مهیّای یادگیری شود.
• فعالیتهای نظم دهنده (حفظ تعادل بر روی تختة تعادل، غلتاندن رول (بازیهاى با توپ‌) براى گرفتن‌ يا نگهداشتن‌ توپ‌ تقلا کردن‌) که مستلزم فعالیت همزمان مغز و بدن هستند.
• فعالیتهای توأم با هماهنگی(کار عضلانی سنگین و فشار زیاد مثل فشار به دیوار، فشار به بالا، کار با وزنه) بمنظور بیدار کردن بدن و افزایش توانایی برای خودتنظیمی ورودی های حسی.

ثابت شده که مداخلة کاردرمانی در کودکان به بهبود مهارت های ارتباطی، تعاملی، و بعضی از پیچیده ترین مهارت های حرکتی که دستیابی بدانها سخت است کمک می‌کند. کودکان پس از انجام مداخلة درمانی منظم تر می‌شوند، این مداخله باعث کاهش اضطراب در آنها شده، فرصت های رشد بیشتری برای کودکان فرآهم آورده، و شانس موفقیت آنها را در محیط طاقت فرسایی که در آن زندگی می‌کنیم افزایش می‌دهد.

10 راهکار ساده برای کودکان اوتیسم

برای مداوای کودکی که تحت تأثیر سر و صدای زیادی قرار گرفته است، محافظ گوش را امتحان کرده یا بگذارید برای تمرکز کردن از دستگاه پخش MP3 استفاده کند.

برای کودکی که با لمس کردن تحریک می‌شود، بگذارید در جلو یا عقب صف بایستد تا به کسی برخورد نکند. بگذارید 3 دقیقه زودتر از بقیّه به درس بعدی بروند تا در راهرو با کسی برخورد نکنند.

برای کودکی که نمی‌تواند آرام بنشیند، دایماً وقفه های حرکتی در نظر بگیرید، صندلی های دیگری را برای نشستن آنها امتحان کنید، مثل صندلی نوسان کننده، تا بتوانند مرتّب وول بخورند.

برای کودکی که عادت به آغوش دارد، زیرپوش های لاکرا، جلیقه های تنگ، و لایه های راگبی بیس که با قیمتی ارزان در بسیاری از فروشگاه های ورزشی یافت می‌شوند را امتحان کنید.

برای کودکی که سعی می‌کند روی پس زمینه ای سفید به رنگ سیاه چاپ کند، از یک کاغذ چرمی استفاده کنید و به فونت توجه داشته باشید. این کار استرس وارده به چشم ها را کمتر می‌کند. به صفحة نمایش پاورپوینت هم توجه کنید.

اگر کودکی تحت تأثیر بو قرار گرفته است، از یک نوار چرمی با یک قطره روغن، شامپو، افترشیو و ... استفاده کنید. بگذارید دانش آموز آنها را لمس کند تا اثر بویی که برایش ناخوشایند است را بپوشاند.

برای کودکانی که رژیم غذایی محدودی دارند باید از بازی غذا استفاده کرد. نباید فشاری به کودک وارد شود و این کار هنگام وعده های غذا انجام نشود. هدف این است که ترس کودک از غذا کاهش داده شود.استفاده از یک اتاق/ فضای کاملاً ساکت در کلاس های درس و منزل برای آرام کردن کودک بسیار مهم است. از یک پتو یا چادر تبلیغاتی بر روی میز، یا از زیر تخت خوابگاه بعنوان چنین فضایی استفاده کنید. کیسه های لوبیا، اسباب بازیهای حسی و ... را به بازی اضافه کنید. به کودکانی که به جویدن علاقمندند چیزهای دیگری مثل اسباب بازی های جویدنی (مالشی) موجود در بازار، نان چوب های کرانچی، یا چوب هویج بدهید.برای بچّه هایی که از مسواک زدن بدشان می‌آید، مسواک های لرزشی، مسواک Collis Curve (این مسواک با یک حرکت سطح دندان ها را تمیز می‌کند) را امتحان کرده، یا از خمیر دندان های بدون طمع مثل اورالنوس استفاده کنید.

اهداف کاردرمانی در کودکان چیست؟

برای کمک به رشد و ارتقاء مهارت هایی که کودکان باید در آنها مستقل تر عمل کنند،متخصص کاردرمانی از تمارین، فعالیّت ها، استراتژی ها، و سازش با مقتضیّات محیط کمک می‌گیرد.
چنانچه متوجه شدید که نقاط عطف رشدی خاصّی در کودکتان از دست رفته است، کاردرمانی کودکانمی تواند گرة مشکل شما را باز کند. کاردرمانگران می‌توانند فعالیتهای متعدّد و گوناگونی را با کودک کار کنند. نمونه هایی از این فعالیّت ها عبارتند از:
مراقبت از خویشتن یا فعالیتهای زندگی روزمرّه (مسواک زدن، بستن دکمه های لباس، استفاده از کارد و چنگال غذاخوری).
هماهنگی چشم ودست (نوشتن روی وایت بورد کلاس درس، وارد کردن نوشته های تابلوی درس در دفتر).
مهارت های حرکتی ظریف (گرفتن و کنترل مداد، استفاده از قیچی).
مهارت های حرکتی درشت (انجام حرکات خیمه شب بازی، کار بر روی قدرت عضلات اصلی بمنظور قرارگیری در حالت نشستن).
برنامه ریزی و سازماندهی (کمک به نوجون برای جستجو در قفسة کتابهایش بمنظور معاوضة کتاب ها یا لباس های ورزشی برای دورة بعدی کلاس ها، استفاده از برنامه های گرافیکی برای نوشتن).
پاسخ های حسی (کمک به کودکانی با مشکل پردازش حسی جهت پاسخ راحت تر به ورودی های حسی).
OT مزایای متعدّدی برای کودکان داشته، و هر چه کودک این برنامه را زودتر شروع کند، تدثیر آن بیشتر خواهد بود. بعضی از بچّه ها یاد می‌گیرند بهتر تمرکز کنند و در انجام تکالیفشان موفّق تر عمل میکنند. عدّه ای از بچّه ها هم وقتی یاد می‌گیرند وظایف و تکالیف بیشتری را به تنهایی انجام دهند، اعتماد به نفس بیشتری پیدا می‌کنند.

مثالهایی از فعالیتهای کاردرمانی

یک کاردرمانگر که به وی OT هم می‌گویند، به نقاط ضعف و قوّت کودکتان نگاه می‌کند. بر اساس همین برّرسی، فعالیتهایی را برای تمرین کودک طرّاحی می‌نماید. از جمله چیزهایی که کاردرمانگر مورد رسیدگی قرار می‌دهد می‌توان به قدرت، تمرکز، هماهنگی، واکنش های حسی، و سازماندهی اشاره کرد.بعنوان مثال اگر کودکتان سعی داشته باشد تمرکز کند، ممکن است OT قبل از انجام تکلیف تمرینات کامل بدنی برایش در نظر بگیرد. یوگا،تقلید از الگوهای حرکت کردن حیوانات  یا بازی ترامپولین به بچّه ها کمک می‌کند انرژی کافی را تخلیه کنند تا بتوانند سر کلاس درس آرام بنشینند.

اگر کودکتان در نوشتن مشکل داشته باشد، کاردرمانی برای کمک به کودک در امر نوشتن از تکنیک های چند حسی استفاده خواهد کرد. برای مثال، شاید کودکتان حروف را در کاغذ سنباده دنبال کند، یا آنها را با انگشت در کرم اصلاح بکشد. همچنین ممکن است برنامة ردیابی روی تبلت را با قلم استفاده کنند.

کاردرمانی چگونه می‌تواند به بچه هایی که در توجه و یاگیری مشکل دارند کمک کند؟

چنانچه کودکتان در توجه و یادگیری با مشکل روبروست، کاردرمانی گزینة خوبی است. متخصص کاردرمانی می‌تواند به کود در جهت استقلال بیشتر و انجام بهتر تکالیف کمک کند. این موضوع بویژه برای بچّه های کم سنّ و سال تر صادق است.
کاردرمانگران می‌توانند به بچّه هایی که در صدد یادیگیر مهارت های حرکتی ظریف و درشت هستند کمک کنند، مثل بچّه های مبتلا به دیسپراکسیا.

برای تمرین مهارت های حرکتی ظریف، تکالیفی برای بچّه ها انتخاب می‌شود که با قیچی سر و کار دارند تا باعث ایجاد استقامت و کنترل در آنها گردد. آنها با قیچی چیزهایی را می‌برند تا بر مشکلاتی که در زمینة تسلّط دست دارند غلبه کنند.
برای پرورش مهارت های حرکتی درشت مثل تعادل و هماهنگی، حرکات خیمه شب بازی، گرفتن توپ هایی با اندازه های مختلف، یا پریدن از روی موانع به بچّه ها آموزش داده می‌شود.

علاوه بر این، کاردرمانی کمک بزرگی برای بچّه هایی است که در پردازش حسی مشکل دارند. بعضی از این بچّه ها در برابر تحریکات بیرونی حرکات اغراق آمیزی داشته، بشدّت تحت تأثیر قرار می‌گیرند و دچار بیش فعالی می‌شوند. عدّة دیگری هم برعکس گروه بالا کم تحرّک بوده و باید نها را تحت تحریکات حسی قرار داد.اگر کودک شم چنین مشکلاتی دارد.

متخصص کاردرمانی باید یک برنامة حسی ترتیب دهد. طرّاحی دقیق چنین برنامه ای شامل مجموعه ای از فعالیتهای فیزیکی (بدنی) و تطبیق ورودی های حسی متناسب با نیاز هر کودک است. گذشته از این، ممکن است تراپیست ها برای کمک به بچّه هایی که علاقمند یا اجتناب ازانواع خاصّی از ورودی های حسی هستند انجام کارهای سنگینی را در برنامة آنها بگنجانند.از کاردرمانی می‌توان برای کمک به بچّه هایی که با مشکلات دیگری در امر یادگیری و توجه روبرو هستند نیز استفاده کرد، مشکلاتی مثل نارساخوانی، مشکلات پردازش دیداری، مسائل مربوط به کارکردهای اجرایی، و نوشتارپریشی.

شیوه خدمات کاردرمانی غرب تهران

برخی از خانوادها به انتخاب خود وبه این منظور که کودک همکاری خوبی در منزل ندارد جلسات را در کلینیک کاردرمانی غرب تهران پیگیری میکنند.و کاردرمان وضعیت راهرجلسه به خانواده توضیح میدهد.خدمات کوتاه مدّت یا یک جلسه ای در ماه گزینة مناسبی برای کودکانی هستند که فقط لازم است یک یا چند مهارت خاصّ در آنها بهبود پیدا کند یا بعلت شرایطی خانواده توانایی کلینیک آمدن ندارد ولی خود خانواده عهده دار آموزش تمرینات میشود. در چنین حالتی، کودک ماهانه ارزیابی میشود وبرنامه لازم به خانواده آموزش داده میشود.هر چه کودکتان کاردرمانی را زودتر شروع کند بهتر است.

امّا کاردرمانی تنها یکی از راه های رسیدگی به کودکانی است که در امر یادگیری و توجه مشکل دارند. در رابطه با راه های درمان مشکلات مختلف مطالعه کنید، وروش های سرگرم کننده ای را برای یجاد مهارت های حرکتی ظریف ودرشت کشف کنید.تمرکز روش کاردرمانی جهت کمک به اشخاصی با ناتوانی های فیزیکی، حسی، یا شناختی حتی الامکان روش مستقلی در تمام حیطه های زندگی آنهاست. کاردرمانی می‌تواند به بچّه هایی با نیازهای مختلف کمک کند تا مهارت های فیزیکی، شناختی، حسی و حرکتی خود را بهبود بخشیده و احساس موفقیّت و عزّت نفس خود را ارتقاء دهند.شاید بعضی ها فکر کنند که کاردرمانی تنها برای بزرگترهاست؛ از همة اینها گذشته، بچّه ها شغل و کاری ندارند. امّا باید توجه داشت که کار اصلی یک کودک بازی کردن و یاد گرفتن است، و کاردرمانگران میتوانند مهارت های کودک در بازی کردن، عملکرد تحصیلی، و فعالیتهای روزمرّة آنها را ارزیابی کرده و آنها را با معیارهایی که به لحاظ رشدی در آن گروه سنّی مناسب تلقّی می‌شود مقایسه کنند.

بر اساس نظر انجمن کاردرمانی آمریکا (AOTA)، متخصص کاردرمانی علاوه بر رفاه جسمی، بر عوامل روانی، اجتماعی، و محیطی که ممکن است به شکل های مختلفی عملکرد شخص را تحت تأثیر قرار دهند را نیز مورد برّرسی قرار می‌دهند. این رویکرد، OT به جزئی حیاتی از مراقبت های بهداشتی درمانی در بعضی از کودکان بدل میکند.

کودکانی که ممکن است نیازمند کاردرمانی باشند.

بنا به نظر AOTA، کودکانی با مشکلات پزشکی ذیل مستعد استفاده از برنامة کاردرمانی هستند:
•جراحات یا نقایص زایمانی،•اختلال در پردازش های حسی،•صدمات تروماتیک (مغز یا طناب نخاعی)، • مشکل در یادگیری،اوتیسم/ اختلالات رشدی فراگیر،•آرتریت روماتوئید نوجوان، •مشکلات رفتاری، •شکستگی استخون یا سایر آسیب های ارتوپدی، •تأخیرهای رشدی،•عوارض و ناراحتی های پس از عمل جرّاحی،•سوختگی،•اسپینا بیفیدا،•آمپوتاسیون تروماتیک، •سرطان،•صدمات شدید دست،•مولتیپل اسکلروزیس، •فلج مغزی و سایر بیماری های مزمن.

استراتژیها کاردرمانی در کودکان

به پیشرفت مهارت های حرکتی ظریف کودکان کمک می‌کنند، طوریکه بتوانند اسباب بازی ها را بگیرند و رها کنند، و همچنین به بهبود مهارت های نوشتاری آنها کمک می‌کنند،روی هماهنگی چشم -دست  کارمی کنند تا مهارت های تحصیلی و بازی کودکان را ارتقاء دهند (زدن به هدف، زدن توپ، رونویسی از روی تخته سیاه)، به کودکانی که تأخیرهای رشدی حادّی دارند کمک می‌کنند کارهای ابتدایی (حمام کردن، لباس پوشیدن، مسواک زدن، به تنهایی غذا خوردن) را یاد بگیرند.

به کودکانی با اختلالات رفتاری کمک می‌کنند در همة محیط ها رفتار مثبتی داشته باشند (مثلاً بجای زدن دیگران یا پرخاش، راه های عاقلانه ای را برای ابراز خشم انتخاب کنند، مثل ابراز احساسات از طریق نوشتن یا شرکت در یک فعالیّت فیزیکی)،به بچّه هایی که دچار معلولیّتی هستند، مهارت های هماهنگی مورد نیاز برای آنکه بتوانند خود بتنهایی غذا بخورند را یاد می‌دهند، یا سرعت نوشتن و خوانایی دست خط آنها را افزایش می‌دهند، نیاز کودک به تجهیزات تخصّصی مثل ویلچر، آتل بندی، تجهیزات استحمام، دستگاه های پانسمان، یا وسایل کمک ارتباطی را ارزیابی می‌کنند.

با کودکانی که مشکلات حسی و توجهی دارند کار می‌کنند تا مهارت های اجتماعی و تمرکزشان بالا رود.

فیزیوتراپی و کاردرمانی چه فرقی دارند؟

گرچه هر دوی اینها به بهبود کیفیّت زندگی کودکان کمک می‌کنند، تفاوت هایی با هم دارند. درمان فیزیکی (PT) با درمان درد، بالا بردن قدرت و استقامت، افزایش دامنة حرکات مفصلی، افزایش تحمّل، و کارکردهای حرکتی درشت  سر و کار دارد، امّا کاردرمانی با مهارت های حرکتی ظریف، مهارت های ادراکی دیداری، مهارت های شناختی، و نقایص پردازش حسی سر و کار دارد.

در یک نگاه

کاردرمانی می‌تواند به پیشرفت مهارت های هماهنگی، تمرکز، و سازماندهی کمک کند.کاردرمانگران میتوانند در انجام فعالیتهای زندگی روزمرّه به بچّه هایی که در یادگیری و تمرکز مشکل دارند کمک نمایند.کاردرمانی یا OT به افراد تمام رده های سنّی در انجام فعالیتهای روزمرّه (ADLs) کمک می‌کند. کاردرمانی در کودکان نتایج فوق العاده ای بهمراه دارد، بویژه آنهایی که در توجه و یادگیری مشکل دارند. این رویه در اجرای تکالیفی که مستلزم حرکات ظریف و درشت است کمک شایانی می‌کند، کارهایی مثل استفاده از خمیر دندان، نوشتن بر روی تخته، و مرتّب کردن کوله پشتی. همینطور به کودکانی که در خود تنظیمی و پردازش های حسی مشکل دارند نیز کمک می‌کند.
اینک توضیح می‌دهیم چه چیزهایی باید دربارة کاردرمانی بدانید.

((این بخش بروز رسانی ودر تاریخ27 خرداد97 بروزرسانی شد.))

کاردرمانی کودکان در سالهای اولیه

سال های اوّلیه عمر یک کودک بسیار مهم و حیاتی هستند، چرا که رشد شناختی، اجتماعی، و جسمی کودک طیّ همین دوران شکل می‌گیرد. به خصوص 3 سال اوّل بشدّت مهم هستند، چون مغز کودک در این مدّت تکامل پیدا می¬کند. امّا همة کودکان در عبور از این نقاط عطف رشد موفّق نیستند. بعضی از کودکان آنطور که باید به بلوغ نمی‌رسند، و پیشرفت/ ترقّی کمی داشته و یا پیشرفتشان توأم با تأخیر است. اگر کودکی با چنین مشکلاتی روبرو شود و برای رشد و نمو مطلوب به کمک نیاز داشته باشد، در آن صورت کاردرمانی خیلی بدردش می‌خورد.

خیلی ها از این واقعیّت بی خبرند که درمان فقط برای بزرگترها نیست، بلکه برای بچّه ها هم هست. کاردرمانی به بچّه ها کمک می‌کند تا رشد و نمو بهتری داشته، به مهارت های شناختی و ارتباطی بهتری دست پیدا کرده، و تأخیر در رشدشان به حدّاقل برسد. این نوع درمان بر اساس معلولیّت یا بیماری مشاهده شونده در کودک انجام می‌شود. پزشکان و کارورزان ابتدا کودک را ارزیابی کرده و سپس برنامة درمان او را در راستای بهبود پردازشگری و توانمند کردن کودک برای یاد گرفتن چیزهای جدید آماده می‌کنند.روش های مورد استفاده مختلفند، و نکات مهمّ زیادی در رابطه با درمان باید مدّ نظر قرار بگیرد. بیایید دربارة جزئیّات کاردرمانی کودک، فوآید آن، و فعالیتهایی که به کودک در رسیدن به یک زندگی طبیعی و نرمال کمک می‌کنند صحبت کنیم.

کاردرمانی در کودکان مبتلا به فلج مغزی

از دیگر بیماری هایی که روش کاردرمانی برای آنها مفید است می‌توان به دیستروفی عضلانی و اختلالات دیگری که باعث می‌شود بچّه ها به ویلچر نیاز پیدا کنند اشاره کرد. پزشکان OT نحوه استفادة درست از صندلی چرخدار، آماده شدن برای نهار، سر وقت در کلاس حاضر شدن، بیرون آوردن اشیاء از قفسه ها، و چیزهای دیگر را به بچّه ها آموزش می‌دهند.

کاردرمانی کودکان اوتیسم

این اختلالات (اختلالات پردازش حسی) تا حدودی بهم مربوطند، امّا مثل هم نیستند. شاید بچّه¬های مبتلا به SPD دچار اوتیسم نباشند، امّا عکس این حالت می‌تواند صادق باشد. کودکان مبتلا به SPD در برقراری ارتباط با دیگران مشکل دارند، مهارت های بازی در آنها محدود است، توجه کمی به فعالیّت ها دارند، و .... متخصّصین کاردرمانی با مشاهدة رفتار این کودکان و تهیّه برنامه ای برای آنها می‌توانند به آنها کمک کنند تا این مهارت ها را بازیابند. کاردرمانگران از مجموعه روش ها و برنامه های گوناگونی استفاده می‌کنند و هیچ برنامه ای بتنهایی برای درمان چنین کودکانی کافی نیست. این برنامه ها شامل فعالیتهایی برای کمک به تعاملات، آماده کردن پازل هایی برای تقویت هماهنگی و آگاهی، و مواردی از این دست است.

مهارت های حرکتی درشت و ظریف

مهارت های حرکتی درشت مستلزم حرکت عضلات دست، پا، و ... است، در حالیکه مهارت های حرکتی ظریف مستلزم بکارگیری عضلات کوچک ساعد و انگشتهاست. بچّه هایی که در اینگونه مهارت ها مشکل دارند احتمالاً در راه رفتن، دوچرخه سواری، و کارهایی از این دست مشکل دارند. می‌توان از کاردرمانی برای رسیدگی به این مشکل کمک گرفت.

تمرینهای کاردرمانی برای کودکان

در بچّه هایی با چندین بیماری، بسته به شرایط می‌توان چند فعالیّت را در برنامة درمانی آنها لحاظ کرد. این درمان را می‌توان در مکان های مختلفی مثل بیمارستان، منزل، مدارس، کلینیک، و یا مراکز تخصّصی اجرا کرد. این روش های درمانی برای بچّه های گروه های سنّی مختلف متفاوت است.

کاردرمانی نوزاد ان و کودکان نوپا

مشکلی که معمولاً در نوزادان دیده می‌شود، خوابیدن بهنگام شب است. تمرینات متداولی که در نظر گرفته می‌شود عبارتند از فعالیتهای زمان استحمام، ماساژ ملایم، ماسه درمانی و آب درمانی، تغذیه درمانی، فعالیتهایی با استفاده از اسباب بازی های خاصّ که آنها را مجبور کند با نور و صدا کنار بیایند، فعالیتهای ورودی بویایی و غیره.

فعالیتهای یکپارچگی حسی

این فعالیّت ها کمک می‌کنند تا کودک نسبت به محیط با فعالیّت و دقّت بیشتری واکنش نشان دهد. این فعالیّت ها طوری طرّاحی می‌شوند که فشار عمیقی بر کودک ایجاد کند. شما می‌توانید با استفاده از یک کیسه لوبیا گوشه های نرمی در اتاق ایجاد کنید، این کار فشار عمیق فوق العاده ای با اثر آرامشبخش پدید می‌آورد.
کار دیگری که می‌توانید انجام دهید این است که بگذارید کودک روی زمین یا تختخواب دراز بکشد و با پتو یا متکا رویش را بپوشانید تا فشار زیاد شود، یا توپ فشاری یا اسباب بازی های مالشی به آنها بدهید تا فشار دهند.

 هماهنگی حرکات

هدف از طراحی اینگونه فعالیّت ها، حرکات دست و پای کودکان است، طوری که بتوانند به صورت مؤثّری از این حرکات استفاده کنند. این مهارت ها اساساً به 2 دسته کلّی تقسیم می‌شوند: مهارت های هماهنگی دوطرفه و مهارت های هماهنگی دست و چشم. برای هماهنگی مهارت های دست و چشم، از کودکتان بخواهید با یک چوب به توپ ضربه بزند، توپ را بگیرد، یا مواردی از این دست. فعالیتهای دوطرفه باعث می‌شوند کودک بتواند در کار با هر دو سمت بدنش دقیق عمل کند. می‌توانید از کودکان بخواهید ورقه های شیرینی پزی خمیر بازی را لوله کنند، از آنها بخواهید طناب را بکشند و ...

هماهنگی دوطرفه

تعریف: توانایی ما در استفاده از دو طرف بدن به صورت همزمان و هماهنگ را یکپارچگی دوطرفه می‌نامند. این کار می‌تواند برای دست‌ها، پاها یا هردوی آن‌ها با هم باشد.
دلیل اهمیت: داشتن مهارت‌های حرکتی متعدد مهم است. همه ما هر روزه هنگام بستن بند کفش‌ها، گرفتن کاغذ و بریدن آن و هنگام استفاده از چاقو و چنگال هنگام خوردن غذا از این مهارت‌ها استفاده می‌کنیم.

نحوه تقویت دست در کودکان

• بازیهای دست دستی برای نوزدان
• فعالیت‌هایی را انجام دهید که در آن باید یک دست فعال و دست دیگر نقش پشتیبان را داشته‌باشد- بریدن با قیچی، نقاشی کشیدن (درحالی که با یک دست کاغذ را ثابت نگه‌داشته‌باشیم)

• قرار دادن مهره در نخ و ساخت ابزار زینتی- از مهره‌هایی با شکل‌ها و اندازه‌های متفاوت و نخ‌هایی با ضخامت‌های کم و زیاد استفاده شود.
• رشته کردن کارت‌ها - کارت‌ها را با الگوهای مختلف پانچ کرده و سپس بندی را از آن‌ها عبور دهید.
• دنبال کردن الگو- الگوی‌های ساده‌ای مانند الگوهای نوشتاری را با مداد تقلید کند.
• شابلون- از روی شابلون شکل‌هایی کشیده و آن‌ها را رنگ کند
• زنجیره کاغذی- نواره‌هایی درست کرده و آن‌ها را با چسب به شکل حلقه دربیاورید (اگر لازم بود یک نوار بلند ایجاد کرده و از کودک بخواهید آن‌را به قطعات کوچک‌تر ببرد)
• استفاده از خط‌کش- با یک دست آن را نگه‌داشته و با دست دیگر خط بکشید
• در‌ب شیشه‌های مربا را باز و بسته کند
• از قیچی برای بریدن شکل‌های کوچک و ایجاد یک تصویر درهم استفاده کنید.
• آشپزی- کاسه را با یک دست نگه‌داشته و با دست دیگر مواد را هم بزنید، خمیز را با یک وردنه صاف کرده و با هر دو دست به آن شکل دهید.
• تکه کردن غذا- خوراکی‌ها را با یک دست نگه‌داشته و با دست دیگر آن را قطعه‌قطعه کنید.
• حرکت پروانه و قیچی را انجام دهید.

فعالیتهای ادراک دیداری

این فعالیّت ها به کودک کمک می‌کند اطّلاعاتی که از راه چشم ها به مغز ارسال می‌شود را درک کند. برای پایداری فرم و کمک به آنها در درک اشکال، اشیاء را در یک سینی قرار داده و از کودکتان بخواهید آنها را تشخیص دهد. از هر شیء دیگری نیز می‌توانید در منزل بدین منظور استفاده کنید. برای یاد دادن فونت های مختلف و حروف الفبا با اندازه های متفاوت به کتاب ها رجوع کنید تا اینگونه فعالیّت ها را در بچّه ها تقویت کنید. از کودک بخواهید اشکال و خطوط را بکشد و حروف الفبا را بنویسد. همینطور می‌توانید برای کمک به پروسة رشد کودک از پازل ها کمک بگیرید.

مهارت‌های ادراک بینایی- زیر 5 سال

تعریف: به توانایی درک، پردازش و استفاده از اطلاعات بصری، مهارت ادراک بصری گفته‌ می‌شود.
دلیل اهمیت: ادراک بصری تقریبا برای انجام هر کاری ضروری است. این فرایند شامل تشخیص و شناسایی شکل، رنگ و غیره و هم چنین توانایی استفاده از اطلاعات برای تصمیم‌گیری در مورد اندازه، شکل و ارتباط یک شئ با سایر اشیا است.
شکل انجام:
•روزانه برای کودک خود فرصت‌هایی جهت شرکت در فعالیت‌های زیر فراهم کنید
•برای کودکان کم سن و سال، در حین این‌که کودک را به سمت رسیدن به استقلال سوق می‌دهید باید توجه داشته‌باشید که این امر به صورت کنترل‌شده و بدون خطر انجام شود.
•اطمینان داشته‌باشید که اهداف تعیین شده قابل دسترسی بوده و می‌توان آن‌ها را به مجموعه‌ای از اهداف کوچک قابل مدیریت تقسیم نمود.

جاگذاری اشکال هندسی برای توسعه مهارت‌های ادراک بینایی در کودکان زیر 5 سال   
•اطمینان داشته‌باشید که کودک در مکانی راحت و دارای پشتیبانی نشسته (پاها روی زمین، آرنج‌ها روی میز در زاویه 90 درجه) ‌و یا روی به روی سطحی عمودی ایستاده باشد.
در ادامه فهرستی از بازی‌ها و فعالیت‌های مناسب برای توسعه مهارت‌های ادراک بصری ارائه شده‌اند:
•قرار دادن شکل در محلی که در آن جای بگیرد.

•جسمی را از یک جعبه دسته‌بندی انتخاب کنید. آن‌را در دوترین نقطه اتاق نسبت به کودک بگذارید. کودک باید شکل‌های مشابه آن را از جعبه پیدا کند.

فعالیتهایی برای تقویت مهارت های حرکتی درشت و ظریف

مهارت های حرکتی ظریف برای بچّه هایی ضروری اند که نمی‌توانند از دست، انگشتان، یا ساعدشان بدرستی استفاده کنند. درمان اوّلیة اینگونه بچّه ها عبارتست از تمارین سادة دست ها، مچ، و انگشتان، طوریکه بتوانند کارهای روتین را انجام دهند، مثل نگه داشتن راحت مداد. قیچی بی خطری به آنها داده و از آنها بخواهید الگوهای کشیده شده بر روی کاغذ را برش بزنند.
در رابطه با مهارت های حرکتی درشت، ب فعالیتهای سر و شانه به کودکتان کمک کنید. از جملة این فعالیّت ها می‌توان به شنا کردن، بازی لی لی، فرغون سواری، پیاده روی، قدم زدن روی سطحی ناپایدار و غیره اشاره کرد.

جدول حرکات درشت

توانایی ما برای اجرای مهارت‌های حرکتی به فاکتورهای اسکلتی عضلانی و حرکتی عصبی اساسی متعدد سنگی دارد شامل قدرت عضله، کنترل وضعی و تعادل، کشش عضله، دامنه حرکت، چالاکی، هماهنگ سازی حرکت و برنامه ریزی حرکت. پیشرفت مهارت‌های حرکتی بزرگ در جداول زیر ارائه شده است.

توجه:با کلیک راست روی تصویردر کامپیوتر ودر تلفن همراه با نگهداشتن انگشت روی تصویر  آنرا(تصویر) در صفحه دیگری بزرگتر واضحتر مشاهده فرمایید.

رشد شناختی(5ماهگی تا 12 سالگی)

رشد شناختی به رشد فرآیندهای ذهنی تفکر و درک و توانایی در استفاده از احساس برای جمع‌آوری اطلاعات و مفهوم یافتن جهان، رشد شناختی فرآیند پیچیده‌ای است که با تولد کودک آغاز می‌شود (شاید هم زودتر) و بوسیله روان‌شناسان رشد بررسی می‌شود. برخی مهارت‌های شناختی در کودکان، در سنین مختلف در جدول زیر آمده است. جین پیاژت، تحلیل‌گر معروف است که یک سری از مراحل رشد شناختی از دوران کودکی تا بزرگسالی را ارائه نموده است.

بر روی تصویر کلیک کنید.