اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD) چیست؟ این عبارت به یکی از رایج‌ترین اختلالات روانی در کودکان و نوجوانان اشاره دارد که معمولاً با نقص توجه، بی‌توجهی، و فعالیت‌های شدید فیزیکی همراه است. این اختلال می‌تواند بر زندگی روزمره فرد تأثیر منفی بگذارد و در مواقعی حتی باعث مشکلاتی مانند اختلالات در تحصیل و ارتباطات اجتماعی شود.
بی‌توجهی و کمبود تمرکز امری است که بسیاری از ما در دوران‌های مختلف زندگی خود با آن مواجه شده‌ایم. مثلاً همه می‌دانیم که یک کودک لجباز ممکن است به مسائل اطرافش بی‌توجه باشد و نتواند تمرکز کافی برای انجام وظایف خود داشته باشد.
اما بیش فعالی یا اختلال کم‌توجهی به چیزی بیشتر از این‌ها اشاره دارد. در واقع، اگر احساس می‌کنید فرزند شما نسبت به دیگران بیشتر بی‌قرار است و نمی‌تواند وظایف روزمره خود را مانند حضور در مدرسه یا تکمیل تکالیف خانگی به درستی انجام دهد، احتمالاً با این اختلال مواجه هستید.
بیش فعالی یا ADHD به عنوان یکی از مهم‌ترین اختلالات روان‌شناختی در کودکان و نوجوانان شناخته می‌شود. این اختلال می‌تواند اثرات جدی بر روی زندگی روزمره فرد داشته باشد و نیازمند تشخیص و درمان صحیح است.
داروی بیش فعالی چیست ؟
دارو ممکن است بخش مهمی از برنامه درمانی ADHD شما باشد. پزشکان می‌توانند از بین انواع مختلفی از داروها برای کنترل علائم شما انتخاب کنند. هر دارویی را که شما و پزشکتان انتخاب کنید، همه آنها یکسان عمل می‌کنند – برای افزایش سطح برخی از مواد شیمیایی در مغز شما (به نام انتقال دهنده های عصبی). این مواد شیمیایی به کاهش علائم (مانند بیش فعالی و تکانشگری)، افزایش دامنه توجه و کمک به مدیریت احساسات کمک می‌کنند.
می تواند به کاهش علائم بیش فعالی، بی توجهی و تکانشگری شما کمک کند و ممکن است سنگ بنای درمان شما باشد.
شما و پزشکتان با هم کار خواهید کرد تا بفهمید کدام دارو برای شما مناسب است، همراه با دوز ایده آل (مقدار) و برنامه زمانی (هر چند وقت یکبار یا چه زمانی باید آن را مصرف کنید). پیدا کردن بهترین ترکیب ممکن است کمی طول بکشد.
داروها ممکن است برای همه علائم ADHD موثر نباشند یا روی همه افراد به طور یکسان تأثیر بگذارند. ترکیبی از دارو، درمان، تغییرات رفتاری و آموزش مهارت ها اغلب موثرترین درمان است. این درمان چندوجهی نامیده می‌شود.
داروهای محرک ADHD
این گروه از داروها معمولاً برای درمان ADHD تجویز می‌شوند. چندین دهه است که برای درمان ADHD در کودکان استفاده می‌شود. این داروها سطوح انتقال دهنده های عصبی دوپامین و نوراپی نفرین را در مغز شما افزایش می‌دهند که ممکن است به شما کمک کند افکار خود را متمرکز کنید و حواس پرتی را نادیده بگیرید. FDA ده ها محرک با نام تجاری را برای ADHD تایید کرده است. همه آنها حاوی نسخه هایی از دو داروی محرک مختلف به نام های متیل فنیدات و آمفتامین هستند.
محرک های کوتاه اثر بیش فعالی
این داروها معمولاً در عرض 30-45 دقیقه پس از مصرف شروع به کار می‌کنند و می‌توانند حدود 3-4 ساعت طول بکشند. شما معمولا آنها را دو تا سه بار در روز مصرف می‌کنید.
آمفتامین ها ممکن است کمی قوی تر از متیل فنیدیت باشند و اثرات آنها ممکن است کمی بیشتر طول بکشد. با این حال، به طور کلی، این دو نوع دارو بسیار مشابه هستند.
چند نمونه از هر نوع محرک کوتاه اثر عبارتند از:
- آمفتامین: آدرال، دکسدرین، ایوکئو، زنزدی
- متیل فنیدات: ریتالین و فوکالین
محرک های متوسط و طولانی اثر بیش فعالی
محرک های متوسط می توانند 6-8 ساعت دوام داشته باشند، در حالی که محرک های طولانی اثر می‌توانند 8-12 ساعت و گاهی تا 16 ساعت دوام داشته باشند. شما معمولا آنها را یک بار در روز مصرف می‌کنید. داروهای طولانی مدت معمولا بهترین گزینه هستند زیرا افراد مبتلا به ADHD ممکن است در به خاطر سپردن مصرف داروهای خود دچار مشکل شوند.
چند نمونه برای هر نوع محرک میان اثر و طولانی مدت عبارتند از:آمفتامین: Adderall XR، Vyvanse، Dexedrine Spansule، Dynavel XR، Adzenys XR-ODTC
متیل فنیدیت: Concerta، Metadate CD، Ritalin-LA، Aptensio-XR و Focalin XR
عوارض جانبی محرک ها
عوارض جانبی رایج محرک ها عبارتند از:
- از دست دادن اشتها
- ناراحتی معده
- احساس بی قراری یا بی قراری
- سایر نگرانی های ایمنی با محرک ها
به غیر از عوارض جانبی آنها، برخی از کارشناسان نگرانی های دیگری در مورد محرک ها دارند، از جمله:
اثرات طولانی مدت آن بر افرادی که مغزشان هنوز در حال رشد است. محققان هنوز نمی‌دانند که آیا محرک‌ها بر رشد طولانی‌مدت مغز کودکان و نوجوانان تأثیر می‌گذارند، بنابراین برخی از کارشناسان نسبت به استفاده از این داروها در افراد جوان‌تر محتاط هستند.
خطر مرگ ناگهانی در افراد مبتلا به بیماری های قلبی. انجمن قلب آمریکا توصیه می‌کند که همه افراد، از جمله کودکان، قبل از شروع داروهای محرک، قلب خود را ارزیابی کنند. آنها به پزشکان توصیه می‌کنند در مورد سابقه پزشکی و خانوادگی بیمار، به ویژه در مورد علائمی که می‌تواند نشان دهنده یک بیماری قلبی باشد، سؤال کنند. همچنین، اگر سابقه پزشکی و خانوادگی یا معاینه فیزیکی دلیلی برای مشکوک شدن به یک بیماری قلبی نشان دهد، آنها معاینه فیزیکی را برای جستجوی شواهدی از بیماری قلبی، از جمله الکتروکاردیوگرام (EKG) توصیه می‌کنند.
لیز دگزامفتامین (ویاس) برای اختلال نقص توجه و بیش فعالی
ویاس یا لیز دگزامفتامین چیست؟ داروی بیش فعالی و نقص توجه
ویاس یا لیز دگزامفتامین (Lisdexamfetamine) که با نام ویوانس نیز شناخته می‌شود، یک داروی محرک است. ویاس یا لیز دگزامفتامین در کودکان و بزرگسالانی که مبتلا به بیش فعالی-نقص توجه هستند، نمی‌توانند برای مدت طولانی تمرکز کنند، یا به راحتی حواسشان پرت می‌شود یا تکانشی هستند، باعث افزایش طول توجه و کاهش بیقراری می‌شود.
به عنوان یک محرک سیستم عصبی مرکزی، لیزدگزامفتامین به عنوان یک درمان کمکی در درمان اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) استفاده می‌شود. مشخص نیست که آیا قرص ویاس برای کودکان زیر 6 سال بی خطر است یا خیر. ویاس از سال 2007 در دسترس بوده است، زمانی که FDA دارو را برای درمان ADHD تأیید کرد.
مکانیسم قرص ویاس
مکانیسم اثر ویاس در درمان اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) به طور کامل شناخته نشده است. قرص ویاس یک داروی دی آمفتامین با خاصیت تحریک CNS یا سیستم اعصاب مرکزی است. شکل فعال این دارو، بازجذب انتقال دهنده های عصبی نوراپی نفرین و دوپامین را به نورون پیش سیناپسی مسدود می‌کند و باعث افزایش آزادسازی این مونوآمین ها در فضای خارج عصبی می‌شود.
انتقال دهنده های عصبی مواد شیمیایی طبیعی بدن هستند که به سلول های عصبی شما کمک می‌کنند تا ارتباط برقرار کنند. هر دوی این ناقل ها به حفظ هوشیاری، تلاش، انگیزه و تفکر و افزایش تمرکز و حفظ آن کمک می‌کنند. ویاس برای اختلال پرخوری می‌تواند افکار وسواسی و اجباری در مورد پرخوری و همچنین خود اشتها را کاهش دهد. و می‌تواند تعداد وعده های پرخوری را کاهش دهد.
نحوه مصرف ویاس
قبل از شروع درمان با داروی Lisdexamfetamine بروشور دارویی داخل بسته باید به دقت مطالعه شود. این بروشور کمک می‌کند تا فرد اطلاعات جامعی را راجع به دارو به دست آورده و از عوارض جانبی احتمالی آن مطلع شود. همچنین اگر در رابطه با مصرف آن سؤالاتی وجود دارد باید با پزشک مشورت نمود.
دوز و مقدار داروی لیز دگزامفتامین از فردی به فرد دیگر متفاوت است. لذا دارو را دقیقاً همانطور که پزشک تجویز کرده است، باید استفاده نموده و از کم یا زیاد کردن خودسرانه مقدار و مدت زمان مصرف اجتناب کرد.
دوز اولیه که توسط پزشک تجویز می‌شود معمولاً ۳۰-۲۰ میلی‌گرم در روز است که صبح مصرف می‌شود. دوز دارو ممکن است طی چند هفته افزایش یابد.
چنانچه مصرف دوزی از دارو فراموش شد، به محض یادآوری به شرطی که اواخر روز نباشد، باید مصرف شود اما اگر بعد از ظهر و بعد از آن به یاد آورده شد باید از مصرف آن صرف نظر کرد. هیچگاه نباید به خاطر دوز فراموش شده، دوز دارو را در نوبت بعد دو برابر کرد.
از قطع ناگهانی این دارو بدون مشورت با پزشک باید خودداری کرد. توقف ناگهانی ممکن است مشکلاتی را ایجاد کند و همچنین علائم ADHD ممکن است دوباره ظاهر شود.
دوزهای متفاوتی از این دارو وجود دارد، لذا هنگام خریداری دارو باید به دوز تجویز شده دقت کرد.
این دارو می‌تواند قبل یا بعد از غذا مصرف شود.
کپسول لیز دگزامفتامین را می‌توان به طور کامل بلعید، یا می‌توان آن را باز کرده و محتویات آن را در یک لیوان آب، آب پرتقال یا غذای نرم مانند ماست ریخته، مخلوط را خوب به هم زده و بلافاصله مصرف کرد.
قطع مصرف ویاس
در طول درمان، پزشک ممکن است گهگاه توقف دارو را برای مدت کوتاهی توصیه کند تا ببیند آیا تغییراتی در رفتار شما وجود دارد یا خیر و آیا دارو همچنان مورد نیاز است یا خیر. در صورت قطع مصرف ناگهانی ویاس، ممکن است علائم ترک مانند خستگی شدید، مشکلات خواب، تغییرات روانی/خلقی مانند افسردگی داشته باشید. برای کمک به جلوگیری از عوارض قطع مصرف ویاس، پزشک ممکن است دوز شما را به آرامی کاهش دهد. اگر به مدت طولانی یا در دوزهای بالا از لیزدگزامفتامین استفاده کرده باشید، احتمال قطع مصرف وجود دارد. در صورت ترک مصرف فورا به پزشک خود اطلاع دهید.
چقدر طول می‌کشد تا ویاس کار کند؟
ویاس برای بیش فعالی حدود 1 ساعت پس از مصرف شروع به کار می‌کند. برای اختلال پرخوری عصبی، ممکن است اثرات قرص ویاس را حدود 1 ساعت پس از مصرف یک دوز مشاهده کنید. اما احتمالاً باید آن را چند هفته قبل از شروع دارو برای بهبود وضعیت خود مصرف کنید.
ویاس چند ساعت اثر دارد؟
معمولاً 2 تا 3 روز طول می‌کشد تا قرص ویاس به طور کامل از سیستم شما پاک شود. با این حال، این ممکن است بسته به سن، وزن، ژنتیک، عملکرد کلیه یا سایر داروهایی که ممکن است مصرف کنید، متفاوت باشد.
اثرات این دارو معمولاً حدود 10 تا 12 ساعت پس از مصرف دوز باقی می‌ماند. پس از از بین رفتن اثرات ویاس، سطح لیز دگزامفتامین در بدن شما کاهش می‌یابد. نیمه عمر داروی ویاس حدود 12 ساعت است. نیمه عمر یک دارو مدت زمانی است که بدن شما طول می‌کشد تا نیم دوز دارو را از سیستم شما خارج کند. پس از مصرف یک دوز از این دارو، حدود 12 ساعت طول می‌کشد تا مقدار داروی فعال در بدن به نصف کاهش یابد.
چقدر طول می‌کشد تا ویاس به اوج اثرش برسد؟
پس از مصرف لیز دگزامفتامین، سطح داروی فعال در خون به تدریج افزایش می‌یابد تا زمانی که به اوج خود برسد. حداکثر سطح ویاس حدود 3.5 ساعت پس از مصرف کپسول ویاس با معده خالی است. حداکثر سطح آن حدود 4 ساعت و نیم پس از مصرف قرص ویاس با معده خالی است. اگر آن را با غذا مصرف کنید، حدود یک ساعت بیشتر طول می‌کشد تا به اوج سطح خون شما برسد.
نقش کاردرمانی در درمان کودکان بیش فعال
یکی از حوزه‌های کاری کاردرمانگر یا به اختصار “OT”، کمک به کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی است تا مهارت‌های خاصی را در خود بهبود بخشند. این مهارت‌ها عبارتند از:
1. نظم: کاردرمانگر به کودکان کمک می‌کند تا در برنامه‌ریزی و اجرای وظایف خود مرتب و منظم باشند.
2. هماهنگی فیزیکی: با ارائه تمرینات و فعالیت‌های مناسب، کاردرمانگر به کودکان کمک می‌کند تا هماهنگی حرکات فیزیکی خود را بهبود بخشند.
3. توانایی انجام کارهای روزمره به صورت سریع و دقیق: مثلاً کاردرمانگر می‌تواند به کودکان کمک کند تا دوش بگیرند، کوله‌پشتی خود را مرتب کنند یا تخت خود را به‌طور مرتب نگهداری کنند.
4. کنترل سطوح انرژی و بیش‌فعالی: این اختلال معمولاً با سطوح بالای انرژی و بیش‌فعالی همراه است، و کاردرمانگر می‌تواند به کودکان کمک کند تا این انرژی را به کارهای سازنده و منظم تر کنترل کنند.
کاردرمانگران معمولاً دارای مدرک کارشناسی ارشد در زمینه‌ی کاردرمانی هستند و در شهرهایی که فعالیت می‌کنند، مجوز از مراجع مربوطه را دارند. آنها ممکن است در بیمارستان‌ها، کلینیک‌ها، مطب‌های خصوصی یا حتی مدارس مستقر باشند.
کاردرمان بیش فعالی در تهران
تمام والدین، برای بهبود روند زندگی کودکان خود، به دنبال راهکارهایی هستند که می‌توانند در مدیریت بیش‌فعالی و اختلالات مرتبط با آن، موثر باشند. یکی از راه‌های مهم در این زمینه، مراجعه به کاردرمانگران متخصص است.
در تهران، وجود کاردرمانگران ماهر و متخصص در زمینه بیش‌فعالی، امکان فراهم کرده است تا والدین و کودکان بهترین خدمات را دریافت کنند. کاردرمانگران با داشتن تخصص و تجربه لازم، به والدین کمک می‌کنند تا راه‌حل‌های مناسبی برای مدیریت بیش‌فعالی کودکانشان پیدا کنند.
همچنین، کاردرمان‌های فعال در تهران با ارائه روش‌های مختلف و نوین درمانی، کودکان را در بهبود نقاط ضعفشان همچون کنترل حرکتی، توجه، و انضباط کمک می‌کنند. این کاردرمانگران با بهره‌گیری از تکنیک‌ها و روش‌های مدرن، به بهبود کیفیت زندگی کودکان و خانواده‌هایشان کمک می‌نمایند.
بنابراین، اگر والدین به دنبال بهترین کاردرمان بیش‌فعالی در تهران هستند، می‌توانند با مراجعه به متخصصین مجرب و معتبر در این حوزه، بهترین خدمات را برای کودکان خود فراهم کنند و به رشد سالم و موفقیت آنها کمک کنند.
بهترین مرکز درمان بیش فعالی در تهران
همانطور که اشاره شد بیش فعالی یک اختلال رفتاری و رشدی است که باعث واکنش‌های تکانشی، ناتوانی‌های یادگیری و فعالیت بدنی مفرط می‌شود و با برخی رفتارهای غیرعادی همراه است. این اختلال نقص توجه بیشتر در کودکان تشخیص داده می‌شود و البته در بزرگسالان نیز دیده می‌شود. افراد در صورت مشاهده علائم باید به یکی از بهترین مراکز درمان بیش‌فعالی در تهران مراجعه کنند.
یکی از بهترین مراکز درمان بیش‌فعالی در تهران، “ کلینیک کاردرمانی محمد مهدی خاتمی” است که با داشتن تیم متخصص و مجرب از روان‌شناسان، روان‌پزشکان، و کاردرمانگران، به ارائه خدمات درمانی برای افراد مبتلا به این اختلال می‌پردازد. این مرکز با استفاده از روش‌های مدرن و کارآزموده، به تشخیص دقیق و درمان موثر این اختلال پرداخته و افراد را در مسیر بهبود و بهبودی کمک می‌کند.
با مراجعه به کلینیک کاردرمانی محمد مهدی خاتمی می‌توانید برای مشاوره و دریافت خدمات درمانی مراجعه کنید و از تجربه حرفه‌ای و دلسوزانه‌ی تیم درمانی آن بهره‌مند شوید.