چگونه ظاهر کودکان اوتیسمی را تشخیص دهیم؟

چهره کودکان اوتیسم در بسیاری از موارد دارای ویژگی‌هایی است که آن‌ها را از سایر کودکان متمایز می‌کند. والدینی که با اختلال اوتیسم درگیر هستند، همواره به دنبال راه‌هایی برای شناسایی زودهنگام این اختلال در فرزندان خود هستند. یکی از مسیرهایی که در سال‌های اخیر توجه محققان را به خود جلب کرده، تحلیل چهره به عنوان ابزار تشخیصی است. درواقع، این ایده که می‌توان از روی ظاهر صورت به نشانه‌هایی از اوتیسم پی برد، در دنیای پزشکی و روانشناسی تحولی جدید و امیدوارکننده ایجاد کرده است.

دکتر آلدریج، استاد دانشگاه میسوری، که در زمینه تحلیل چهره و تشخیص اختلالات ژنتیکی فعالیت دارد، در پژوهشی بیان کرده که بسیاری از کودکان اوتیسم دارای الگویی ثابت از ساختار چهره هستند. او توضیح می‌دهد که «تغییرات اولیه در رشد مغز می‌تواند اثرات قابل مشاهده‌ای بر ظاهر صورت کودک بگذارد».

بیشتر بدانید : رفتارهای کلیشه ای در کودکان اوتیسم

چهره کودکان اوتیسم چگونه است؟

با توجه به مطالعات صورت گرفته، محققان با مقایسه تصاویر کودکان اوتیسم با دیگر کودکان چندین ویژگی ظاهری برای چهره کودکان اوتیسم ذکر کرده اند که عبارتند از:

• کودکان مبتلا به اوتیسم بالای صورت پهن غیر عادی دارند.
• کودکان اوتیسم چشم های گشادی دارند.
• آنها همچنین دارای صورت میانی ( فاصله بین بالای دهان و پایین چشم ها) کوتاه تری، از جمله گونه ها و بینی هستند.
• کودکان اوتیسم دهان بازتر و گشادتری دارند.
• کودکان اوتیسم فیلتروم (شیار زیر بینی و بالای لب) بزرگی دارند.

پسران مبتلا به اوتیسم دارای صورت و دهان پهن تر، بینی صاف تر، گونه های باریک تر و فیلتروم (شکاف بین لب و بینی) کوتاه تری در مقایسه با گروه شاهد هستند.

اهمیت تشخیص زودهنگام اوتیسم بر اساس ظاهر صورت

تشخیص زودهنگام اوتیسم می‌تواند به شکل قابل توجهی در مسیر درمان، توانبخشی و بهبود کیفیت زندگی کودک تاثیرگذار باشد. در بسیاری از موارد، والدین زمانی به پزشک مراجعه می‌کنند که رفتارهای غیرعادی کودک را مشاهده می‌کنند، اما با استفاده از تحلیل چهره می‌توان این روند را سریع‌تر و دقیق‌تر انجام داد.

بیشتر بخوانید: تشخیص اوتیسم از روی دندان کودکان چگونه است؟

تصور کنید که با ارائه یک تصویر ساده از صورت کودک، پزشک یا سیستم هوشمند بتواند با دقت بالا احتمال ابتلا به اوتیسم را پیش‌بینی کند. این فناوری می‌تواند تحولی بزرگ در حوزه سلامت کودکان و غربالگری‌های اولیه ایجاد کند.

نشانه های تشخیص اوتیسم در نوزادی

متخصصان معتقدند که شناسایی و تشخیص زودهنگام بیماری، امکان بهبودی را تا حداکثر امکان پذیر می‌کند.

• 1. اگر نوزاد شما تا 7 ماهگی به نام خود یا لبخند شما واکنشی نشان نمی‌دهد و چهره‌ای بی تفاوت دارد، بهتر است به متخصص مراجعه کنید.
• 2. اگر تا یک سالگی نوزاد با حرکت چشمانش شما را تعقیب نمی‌کند و نسبت به صداهای سر و صداهای دیگر، تغییرات نور و اشیای موجود در مقابل چهره‌اش بی‌تفاوت است، با پزشک مشاوره کنید.
• 3. اگر کودک تا یک سالگی شروع به صداداری نکرده یا صداداری‌های نامفهوم دارد، بهتر است به متخصص مراجعه کنید.
• 4. کودکان مبتلا به اوتیسم علاقه‌ای به بازی با اسباب بازی ندارند و با دیگر کودکان ارتباط برقرار نمی‌کنند. آن‌ها در چینش اسباب‌بازی‌ها رفتارهای خاص و عجیبی دارند و ترجیح می‌دهند به تنهایی بازی کنند.
• 5. این کودکان حرکت‌های تکراری مثل دست‌زدن، بال‌بال‌زدن و حرکات غیرعادی انجام می‌دهند.

چگونه ظاهر کودکان اوتیسمی را تشخیص دهیم؟

تشخیص ظاهر کودکان اوتیسمی بر پایه‌ی پژوهش‌های علمی و مشاهده‌ی دقیق ویژگی‌های چهره‌ای این کودکان انجام می‌شود. برخلاف تصور عموم، اوتیسم تنها در رفتار یا مهارت‌های ارتباطی کودک نمود ندارد، بلکه در برخی موارد، نشانه‌هایی نیز در ساختار چهره کودک قابل مشاهده است که می‌تواند به عنوان سرنخ‌های اولیه در غربالگری و تشخیص زودهنگام عمل کند. در ادامه، به چند مورد از مهم‌ترین ویژگی‌های ظاهری که در کودکان اوتیسمی شایع است، اشاره می‌شود:

1. بالای صورت پهن‌تر از حد طبیعی

تحقیقات نشان داده‌اند که کودکان مبتلا به اوتیسم، نسبت به همسالان خود، قسمت بالایی صورت پهن‌تری دارند. این پهنای غیرعادی اغلب در پیشانی و فاصله بین شقیقه‌ها قابل‌مشاهده است.

در سمت چپ یک کودک مبتلا به اوتیسم و ​​در سمت راست یک کودک بدون اوتیسم برای مقایسه برخی از ویژگی های صورت قرار دارد.

2. چشم‌های بزرگ و گشاد

چشم‌ها در کودکان اوتیسم معمولاً درشت‌تر و گشادتر هستند. این ویژگی باعث می‌شود چهره‌ی آن‌ها حالتی خاص و گاه متفاوت از دیگر کودکان داشته باشد.

3. صورت میانی کوتاه

ناحیه‌ی بین بینی تا چشم‌ها که شامل گونه‌ها و قسمت بالایی لب بالا است، در کودکان اوتیسم معمولاً کوتاه‌تر به نظر می‌رسد. این حالت از نظر آناتومیکی می‌تواند ناشی از تفاوت در رشد استخوان‌های صورت باشد.

4. دهان باز و پهن

کودکان اوتیسمی معمولاً دهان‌هایی بزرگ‌تر دارند. لب‌ها ممکن است پهن‌تر باشند و در حالت استراحت، دهان نیمه‌باز دیده شود که ممکن است با ویژگی‌های عضلانی و عصبی مرتبط باشد.

5. فیلتروم بزرگ یا کوتاه

فیلتروم همان شیار بین لب بالا و بینی است. در برخی از کودکان مبتلا به اوتیسم، این شیار به‌طور غیرطبیعی بزرگ یا در برخی دیگر بسیار کوتاه است. این موضوع به‌ویژه در پسران مبتلا، به وضوح دیده شده است.

6. گونه‌های باریک و بینی صاف

در مطالعات مقایسه‌ای، مشخص شده که پسران اوتیستیک معمولاً گونه‌هایی باریک و بینی‌هایی صاف‌تر دارند. این نوع از فرم بینی باعث می‌شود چهره‌ی آنان با ساختار متعارف متفاوت باشد.

7. الگوهای خاصی از بدشکلی صورت

مطالعاتی نظیر آنچه در دانشگاه میسوری انجام شد، نشان داده‌اند که سه الگوی اصلی ساختاری در چهره پسران مبتلا به اوتیسم قابل شناسایی است. یکی از این الگوها حتی با مشکلات زبانی و ضریب هوشی پایین‌تر نیز مرتبط دانسته شده است.

8. استفاده از مدل‌های هوش مصنوعی برای تشخیص چهره

پیشرفت‌های فناوری به‌ویژه در حوزه‌ی یادگیری عمیق (Deep Learning) باعث شده‌اند که بتوان با دقت بالایی (تا 94.6 درصد )چهره‌ی کودکان اوتیسم را از دیگران متمایز کرد. مدل‌هایی نظیر MobileNet با تحلیل تصاویر می‌توانند کودکانی که احتمال ابتلا به اوتیسم دارند را طبقه‌بندی کنند.

برخی از تصاویر استفاده شده در مرحله آموزش یادگیری برای شناسایی از روی تصاویر. (بالا) کودکان مبتلا به اوتیسم. (پایین) کودکانی که اوتیسم ندارند.

آیا می‌توان تنها از روی چهره به اوتیسم پی برد؟

پاسخ به این سؤال نیاز به احتیاط دارد. اگرچه تحلیل چهره ابزاری قدرتمند است، اما هنوز نمی‌توان آن را جایگزین قطعی برای تشخیص بالینی دانست. بررسی‌های رفتاری، مصاحبه‌های روانشناسی، و آزمایش‌های تخصصی هم‌چنان اجزای مهمی از فرآیند تشخیص اوتیسم هستند.

با این حال، چهره می‌تواند اولین سیگنال هشدار برای والدین باشد تا زودتر به پزشک مراجعه کنند.

تفاوت اوتیسم با سایر اختلالات ژنتیکی در چهره

برخی اختلالات ژنتیکی نیز دارای نشانه‌های چهره‌ای مشخصی هستند. برای مثال:

• سندرم داون: بینی صاف، چشمان کشیده و گوش‌های کوچک.
• سندرم مارفان: صورت بلند، آرواره‌های کوچک و چشم‌های عمیق.

در کودکان اوتیسم، این تفاوت‌ها به شکل ظریف‌تری دیده می‌شوند و به همین دلیل نیاز به ابزارهای دقیق‌تری برای تحلیل دارند.

آیا همه کودکان اوتیستیک چهره‌ای خاص دارند؟

خیر. اوتیسم طیف گسترده‌ای دارد و لزوماً همه کودکان مبتلا دارای ویژگی‌های ظاهری یکسان نیستند. در برخی موارد، کودکان اوتیستیک چهره‌هایی کاملاً معمولی دارند، اما در عملکردهای اجتماعی، زبانی یا رفتاری با چالش مواجه هستند. تشخیص تنها بر پایه ظاهر می‌تواند منجر به اشتباهاتی شود، بنابراین باید با سایر شاخص‌های روانی و رفتاری ترکیب گردد.

نتیجه گیری

چهره کودکان اوتیسم، اگرچه ممکن است ویژگی‌هایی متمایز داشته باشد، اما تنها بخش کوچکی از پازل پیچیده این اختلال است. تشخیص زودهنگام با کمک فناوری، علم ژنتیک، و مشاهدات رفتاری می‌تواند روند درمان را تسهیل کرده و آینده‌ای روشن‌تر برای این کودکان بسازد. توجه والدین به کوچک‌ترین نشانه‌های ظاهری، ازجمله فرم چشم، بینی، یا دهان، می‌تواند در شناسایی زودهنگام موثر باشد، اما نباید از اهمیت بررسی‌های تخصصی غافل شد. در دنیایی که علم و فناوری در حال حرکت به‌سوی پیش‌بینی و پیشگیری هستند، تحلیل چهره یکی از ابزارهای هوشمند در خدمت سلامت کودکان به شمار می‌رود.