کاردرمانی ذهنی در کودکان با انواع اختلالات تکاملی اوتیسم

کاردرمانی ذهنی در کودکانی که توانایی محدودی برای انجام کارهای ذهنی دارند یادگیری آنها باید همراه حرکت وکاملا عینی باشد و از هر موقعیتی و در هر مکانی باید به منظور آموزش آنان استفاده کرد.مهارت ها و دانش ها به مانند حلقه های زنجیر با یکدیگر مرتبط هستند. لذا در امر آموزش کودکان باید به این ارتباط توجه داشت و مهارت جدید باید با مهارت دانش قبلی مربوط باشد و به تدریج بر دشواری و دقت آن افزوده شود.

کودکان با ناتوانی یادگیری چه ویژگی هایی دارند؟

به طورکلی کودکان با ناتوانی های یادگیری، کسانی هستند که در فرآیند یادگیری مشکل دارند؛ در انجام مجموعه ای از تکالیف آمزشی در مقایسه با همسلان خود کندتر از حد معمول عمل می‌کنند و نمی‌توانند از برنامه های آموزش و پرورش عادی به خوبی استفاده کنن. پیش تر، ناتوانی های یادگیری به عنوان اختلال های یادگیری و اختلال در مهارت های تحصیلی یاد می‌شد. طبق تعریف انجمن روان پزشکی آمریکا (2000) ناتوانی های یادگیری، زمانی تشخیص داده می‌شوند که کودک به سن مدرسه میرسد.

ورود او به مدرسه و مواجه با آموزش مشکلاتی را ایجاد میکند. پیشرفت تحصیلی دانش آموز براساس اجرای آزمون های استاندارد شده به طور انفرادی یا گروهی در مهارت های خواندن، نوشتن و ریاضیات، با توجه به سن، میزان آموزش و سطح هوش او «به طور قابل ملاحظه ای» پایین تر از سطح مورد انتظار باشد. ناتوانی های یادگیری به طور چشم گیری در فرآیند یادگیری و تحصیل یا فعالیت های روزانه ای که مستلزم خواندن، نوشتن و محاسبه باشد، آشکار می‌شود.

برخی از دانش آموزان به دشواری راه می‌روند و یا دست هایشان حس ندارد. هر کدام از این دشواری ها می‌تواند بر فرایند یادگیری تأثیر منفی و عدم موفقیت روبرو سازد و موجب ناکامی شما و او گردد.

علت چیست؟ این مشکلات از کجا ناشی می‌شود؟ چه باید کرد؟ اکثر این مشکلات هنگامی بروز می‌کند که کودکان با اختلالات ذهنی مهارت های پیش نیاز را در سال های پیش از دبستان در خانواده کسب نکرده، فاقد انگیزۀ پیشرفت است، به خود اعتماد ندارد و عزت نفس خود را از دست داده است.کودکی که در سن رشدی  است اگر مشکل حرکتی داشته باشد میتواند رفع شود ولی ممکن است به اختلالات ذهنیش توجه نشود که باعث اختلال در بزرگسالی میشود.

مشکلات عملکردی در کودکانی که دچار کم توانی ذهنی هستند

• استفاده از تقویت کننده ها
• توجه به سرعت متفاوت یادگیری در افراد مختلف
• کنترل واکنش های عاطفی نظیر ترس و اضطراب
• اهداف قابل دست یابی
• توجه به علایق کودک
• خستگی و استراحت
• تکرار، تکرار و تکرار

تمرینات کاردرمانی ذهنی

Sensory motor approach-1
این رویکرد بیشتر ضمینه های حرکتی روشامل میشود بعنوان مثال  اختلال هماهنگی رشدی تا 5 سالگی ظاهر میشود وتظاهر حرکتی دارد ولی بعدا به اختلالات یادگیری  منجر میشود
هدف اصلی رو تکامل رشدی وحرکتی است(تکامل مایلستونها)

2-perceptual motor
در این سطح حرکات کودک معنا ومفهوم درکی وشناختی دارد وبیشتر جنبه های حرکتی که همراه با برنامه ریزی وطرح است.مناسب برای کودکانی که به مهد کودک میروندو نیازمند مهارتهای سطح بالاتر میباشند.
اوج این فعالیت دوران پیش دبستانی و مدرسه است.گره زدن یکی از فعالیتهایی نیاز به شناخت دارد.

3-sensory integration

در این رویکرد کودک مرکز فعالیت قرار دارد.یکپارچگی حسی یک فرایند عصبی رفتاری است.حاصل آن یک رفتار شکل میگیرد
اطلاعات حسی که لازم وکافی برای یک رفتار است از قسمتهای مختلف مغز باهم یکپارچه میکند که در نتیجه یک رفتار انطباقی شکل میگیرد( مثل بازی وارتباط با همکلاسیها)

4-cognitive

اختصاصا روی جنبه های شناختی(توجه،  حافظه، حل مسئله، کاردهای اجرایی)

ارزیابی کاردرمانی کودک کم توان ذهنی

• Gross motor skills
• Fine motor skills
• Perceptual skill
• cognitive skills
• ADL
• Psychosocial skills
• vocational skills

مهارت های حرکتی درشت

روند رشد کنترل وضعیتی

• اساس تمام مراحل رشدی توانایی کنترل وضعیت است یعنی حفظ راستای مستقیم بدن در فضا

لازمه کنترل وضعیتی

• قدرت عضلانی و حرکت ضد جاذبه
• کنترل عضلانی و الگوهای پویای co-contraction

تئوری سیستم در کنترل حرکتی

• علاوه بر بلوغ سیستم عصبی به صورت ساختاری سلسله مراتبی، عوامل بسیار مهم دیگری از قبیل قدرت عضلانی، جرم توده بدن ( body mass )، عملکرد سیستم حسی، سیستم های رفتاری و جبر محیطی نیز رشد حرکتی و وضعیتی را تحت تاثیر خود قرار می‌دهند

• سیستم بینایی : بازنمایی از سطح عمودی ایجاد می‌کند و به اشیاء موجود در دامنه بینایی بستگی دارد.
• سیستم دهلیزی – عمقی : یک منبع گرانشی مداوم برای جهت یابی و مقایسه درون دادهای حس بینایی و حس پیکری
• سیستم حس پیکری : درون دادهایی از گیرنده های جلدی، حرکتی و حس عمقی ایجاد می‌کند که اطلاعاتی درباره وضعیت اندام و سطح اتکا ارائه می‌کند.

به دو عامل سن کودک و ماهیت اختلال کنترل وضعیتی بستگی دارد و شامل:

 

• کودک ثابت و سطح اتکاء نامتعادل مثل تخته تعادل یا توپ
• سطح اتکاء ثابت و تغییر وضعیت کودک
• ارزیابی واکنش های حفاظتی
• واکنش های حفاظتی سبب حفظ کودک در هنگام افتادن می‌شود و به شکل صاف شدن اندام در جهت افتادن نمایان می‌گردد.
• مهمترین بخش عکس العمل کودک قرار دادن کف دست یا دست ها روی سطح اتکاء در جهت افتادن
• نوع تحریک، جهت تحریک، وضعیت کودک و سطح اتکاء مشابه واکنش های تعادلی است.

تسهیل سازماندهی حسی

• تمرین در اتاق تاریک
• تمرین با چشمان بسته روی توپ یا تخته تعادل
• راه رفتن روی تیوپ
• راه رفتن روی سطوحی که با اسفنج لایه گذاری شده است
• راه رفتن روی شن و ماسه
• و...

• تشخیص شکل از زمینه
• درک ارتباط فضایی
• ادراک شکل
• تشخیص بینایی
• هماهنگی بینایی – حرکتی
• تشخیص شکل از زمینه به توانایی تمرکز بر اشکال مشخص و تفکیک محرک های نامربوط موجود در زمینه مربوط است. کودکان مبتلا به این اختلال اغلب نمی‌توانند اجسام را بر حسب شکل و اندازه طبقه بندی کنند.

• درک ارتباط فضایی یعنی توانایی درک وضعیت اجسام در فضا، توالی حروف در کلمه ها و توالی کلمات در جملات در این زمینه مطرح هستند.

• ادراک شکل توانایی درک شکل، اندازه و وضعیت های گوناگون اجسام می‌شود. مبتلایان به اختلال در این زمینه احتمالا قادر به درک ویژگی هایی که اشکال هندسی را از هم متمایز می‌کند نیستند.

• تشخیص بینایی طبق نظر Gille Spie تشخیص بینایی جزئی از درک بینایی است و با شروع آموزش خواندن مرتبط می‌شود. اختلال در تشخیص بینایی با مشکلات خواندن ارتباط دارد.

• هماهنگی بینایی – حرکتی هماهنگ نمودن  بینایی با حرکت بخش های مختلف بدن، اختلال در زمینه با مشکلاتی در بستن دکمه، بستن بند کفش، قیچی کردن و رونویسی کردن همراه است.