بازی با اهداف کاردرمانی

سه شنبه هشتم اسفند ۹۶

(0)

بازی چیست؟
با چه هدفی در کاردرمانی انجام میشود ؟

بازی به مشارکت داوطلبانه در فعالیتهای خودانگیخته گفته میشود که معمولاً توأم با لذت و خوشحالیست. بازی شامل تعاملات سرگرم کننده، وانمودین یا تخیلی، سازنده، میان فردی (بازی با دیگران) یا درون فردیست. بچه ها با بازی کردن از محیط یاد میگیرند، ب بدن خود آشنا میشوند، و با فضای پیرامونشان آشنا میشوند.
بیشتر اوقات چنین تصور میشود که بازی ماهیتاً چیز فریبنده ای است، اما در عمل میتواند هدفی کاملاً ساختار یافته یا ویژه داشته باشد (مثل ورزشها یا بازیهای رایانه ای). مهارتهای بازی تحت تأثیر برنامه ریزی و ترتیب بندی فعالیتهای بازی (بانضمام فعالیتهای جدید)، چالشهای، حل مساله، و تعمیم مهارتها از یک فعالیت به فعالیتهای دیگر قرار میگیرد.

چرا بازی مهم است؟
بازی یکی از راههای یادگیری بچه هاست. بازی آزاد یا بدون ساختاردر اوایل کودکی روش مهمی برای برقراری ارتباط بچه ها با دنیای پیرامونشان است. بعلاوه، بازی خیابانی است که در آن مهارتهای اجتماعی به رشد و شکوفایی میرسند. هر چه بچه ها بزرگتر میشوند، با ساخت بازیهای قاعده مند قوانین و هنجارهای اجتماعی را یاد گرفته، و با برد و باخت و بازی جوانمردانه آشنا میشوند. همینطور یاد میگیرند که برای انجام بهتر امور، گفتگو و حل مشکلات، وسوسه های خود را کنترل نمایند. مهمتر از همه اینکه بازی وسیله ای برای سرگرمی و آرامش آنهاست.

واحدهای سازنده ضروری طراحی و توسعه بازی کدامند؟
• برنامه ریزی و ترتیب گذاری: اجرای فعالیت یا تکلیفی متشکل از چند مرحلة متوالی با هدف دستیابی به نتیجه ای معین.
• کارکردهای اجتماعی: مهارتهای تفکری و استدلالی سطح بالاتر.
• آگاهی بدنی: آگاهی و اشراف بر موقعیت مکانی اندامهای بدن در فضا و چگونگی حرکت آنها نسبت به بدن.
• حل مساله: شناسایی چالش، بعبارتی چالش چیست، و برای غلبه بر آن از چه راهکارهایی میتوان استفاده کرد.
• مهارتهای اجتماعی: در گرو توانایی تعامل با دیگران (کلامی یا غیرکلامی)، سازش با دیگران،کاردرمانیو توانایی شناخت و پیروی از هنجارهای اجتماعی است.
• زبان دریافتی (درک و شناخت): درک زبان.
• زبان بیانی (بهره برداری): استفاده از زبان بوسیلة تکلم، علائم، یا دیگر شکلهای ارتباط در راستای بیان خواسته ها، نیازها، افکار، و عقاید.
• خودتنظیمی یا خودنظارتی: توانایی بدست گرفتن، کنترل داشتن، و ایجاد تغییر در عواطف، رفتارها، توجه، و سطح فعالیت مقتضی برای اجرای یک تکلیف یا مناسب برای یک موقعیّت بگونه ای که از نظر اجتماعی قابل قبول باشد.

به چه دلیلی می‌توانم بگویم کودکم در بازی کردن مشکل دارد؟
اگر کودکی در بازی کردن مشکل داشته باشد احتمال دارد که:

• نتواند خود به تنهایی بازی کند و دایماً نیازمند توجه بزرگترها باشد
• قبل از تمام کردن فعالیت (یا پردختن فعالانه به یک فعالیت) بی مقدمه به سراغ فعالیت دیگری بروند،
• بلد نباشند چگونه وقت خود را پر کرده یا خود را سرگرم کنند
• دوستان کمی داشته یا در دوست پیدا کردن مشکل دارند
• برای حل مسائل نیازمند کمک بزرگترها هستند
• از تنها بازی کردن لذت برده و ترجیح میدهند دیگران به کار آنها دخالت نکنند
• خود را سرگرم فعالیتهای محدود یا بشدت تکراری میکنند (مثلاً فقط دوست دارند در محیط بیرون بچرخند، یا قطار بازی را فقط در یک قسمت از مسیر عقب- جلو کنند)،
• با اسباب بازیها درست بازی نکرده، بلکه فقط دوست دارند آنها را از جعبه در آورده یا آنها را به دور و بر اتاق پرت کنند
• از تماس چشمی خودداری میکنند
• قادر نیستند خود بازی را شروع کرده، بلکه به دیگران متکی هستند تا بازی را برای آنها آماده کنند،
• بازیهای نوبتی انجام نمیدهند (قل دادن توپ به جلو و عقب یا ساختن نوبتی برج)،
• طوری به تلویزیون یا کامپیوتر خیره می‌شوند که هیچ چیز دیگری توجه شان را جلب نخواهند کرد.

وقتی کودکی در بازی کردن مشکل دارد، چه مشکلاتی ممکن است برایش پیش آید؟

وقتی کودکی در بازی کردن مشکل دارد، امکان دارد در موارد دیگر هم با مشکل مواجه شود:

• رشد/ تنظیم هیجانی: عبارتست از توانایی درک عواطف و احساسات، هم آمیزی احساسات برای تسهیل تفکر، درک هیجانات، و تنظیم آنها.
• مهارتهای اجتماعی: در گرو توانایی تعامل متقابل با دیگران (کلامی یا غیرکلامی)، مصالحه و سازش با دیگران، و قدرت تشخیص و پیروی از هنجارهای اجتماعی.
• عملگرایی: راه و روش استفاده از زبان در موقعیتهای اجتماعی.
• زبان دریافتی (درک): درک زبان.
• زبان بیانی (کاربرد): استفاده از زبان برای حرف زدن، علامت دادن، یا فرمهای ارتباطی دیگر برای بیان کردن خواستهها، نیازها، افکار، و ایده ها.
• برنامه ریزی و زنجیره سازی: اجرای یک فعالیت یا تکلیف چند مرحله ای زنجیر وار برای دستیابی به یک نتیجة معین.
• مهارتهای پیش زبانی: روشهایی که بدون استفاده از لغات و واژه ها منظور خود را بیان میکنیم، مثل استفاده از ژست (ایما- اشاره)، حالات صورت، تقلید،
توجه اشتراکی، و تماس چشمی،
• پردازش حسی: ثبت دقیق، تفسیر، و پاسخ به تحریکات حسی محیط و بدن خود،
• انتقال: از حرکتی به حرکت دیگر.
• خودتنظیمی یا خود نظارتی: توانایی دستیابی، حفظ، و تغییر احساسات، رفتارها، سطح توجه، و فعالیت مرتبط با یک تکلیف یا موقعیت به شیوه ای قابل قبول به لحاظ اجتماعی
• رفتار: اعمال و کنشهای کودک در قبال محیط اطراف.
• عملکرد یا کارکرد اجرایی: مهارتهای فکری و استدلالی سطح بالا.
• حافظه کاری: توانایی نگهداری موقت و تغییر اطلاعات مؤثر در درک زبان، استدلال، و یادگیری اطلاعات جدید، و بروزرسانی این اطلاعات بموازات تغییر آنها.

برای بهبود مهارتهای بازی چه میتوان کرد؟

• ایجاد فرصت: فرصتهایی برای بازی با کودک مهیا کنید (مثلاً قبل از شام، در پایان هر روز) و به فعالیتهایی بپردازید که سرگرم کننده بوده و برای کودک لذتبخش است.
• تعامل با همسالان: فرصتهایی را برای کودک ایجاد کنید تا در قالب موقعیتهای ساختمند (مثل بازی گروهی) و اجتماعی (زمین بازی) با کودکان دیگر وارد تعامل شود.
• زمانهای بازی: فرصتهایی را برای کودک مهیا کنید تا در کنار دوستان یا رفتن به منزل دیگران چیزهای بیشتری درباره بازیهای مشارکتی و تعامل در محیطهای مختلف یاد بگیرد.
• تهیه داستان:داستانی با اهداف تعیین شده آماده کنید تا کودک در حین بازی با اسباب بازی بتواند از آنها تقلید کند (مثلا؛ در اینجا قطار می‌آید. سگ سوار قطار میشود. سگ از قطار پیاده میشود. قطار دوباره به اینجا میرسد. گربه از قطار پیاده میشود).
این به کودک کمک میکند که نحوة استفاده از زبان در بازی را یاد گرفته، و اعمالش را در یک فعالیت برنامه ریزی و ترتیب گذاری نماید.

چه فعالیتهایی میتوانند به بهبود بازی کمک کنند؟
• تجربه: ببینید کودک از تجربه کردن چه بازیها و فعالیتهایی سرگرم کنندهای لذت میبرد.
• مرتباً با کودک بازی کنید.
• لذت: فعالیتهایی را برگزینید که برای کودک سرگرم کننده باشد.
• انجام بازیهای جدید و متفاوتی با یک وسیله را طراحی کرده و به کودک نشان دهید.
• موقعیتهای مختلف: در مکانهای مختلف بازی کنید (روی زمین، روی میز، بیرون روی چمن).
• رو در رو: در هنگام بازی با کودک مطمئن شوید که رو در رو هستید تا کودک بهتر بتواند از شما تقلید کند.
• بازیهای تختهای: برای آنکه بچه های بزرگتر مرتباً بازیهای تختهای انجام دهند (مثل مار و پله، حدس بزن کیه). بدین ترتیب بچه هایاد میگیرند که چگونه این بازیها را با بچه های دیگر برگزار کنند و یاد خواهند گرفت که در این بازیها همیشه برنده نیستند.
• در هنگام بازی و وقتی مطمئنید بازی توسط کودک هدایت می‌شود، داستان بسازید.